Een nieuwe taal: het Jandejongejans
Heracles Almelo-trainer Jan de Jonge bedient zich al enige tijd van een volstrekt nieuwe taal, het Jandejongejans. Hoe lang geleden de gigant uit Emmen van het Nederlands op het Jandejongejans is overgeschakeld, is onbekend.
De spraakverwarring kwam zondagavond aan het licht, toen De Jonge voor de camera’s van de NOS de uitdrukking ‘Buiten de score om voetballen’ muntte. Tot op heden werd altijd aangenomen dat De Jonge ‘slechts’ een radicale taalvernieuwer was, maar met ‘Buiten de score om voetballen’ werd volgens kenners het punt bereikt waarop er geen sprake meer kon zijn van ‘Algemeen Beschaafd Nederlands zoals bepaald in Van Dale’.
Het kan verkeren
“We hadden al langer vermoedens dat De Jonge onze regels aan z’n laars lapte,” aldus een zegsman van het Genootschap Onze Taal. “Maar niet eerder liep het zozeer de spuigaten uit. Vooral bij zijn gebruik van gezegden, zegswijzen en spreekwoorden raakten zelfs onze meest talige leden het spoor volkomen bijster. In het vraaggesprek met de NOS van zondagavond jongstleden was de maat voor ons vol: de heer De Jonge sprak over ‘ergens doorheen voetballen’, ‘wedstrijden stilleggen’ en dus het gewraakte ‘buiten de score om voetballen’. Die laatste zin heeft aan twee van onze oudere leden het leven gekost.”
Maandag werd duidelijk dat een team van eminente taalkundigen van de Universiteit Maastricht al sinds 2007 het Nederlands van De Jonge analyseert. In 2013 publiceerde die groep in Onze Taal een tot nog toe onopgemerkt gebleven tussenstand van dat onderzoek. Voorlopige conclusie: het kan verkeren.
Frans Ploemen, hoogleraar Drentse taalkunde aan de UM en leider van het onderzoeksteam, is opgetogen over de nieuwste ontwikkeling. “Met ‘buiten de score om voetballen’ komt onze studie in een stroomversnelling. Wij hebben jarenlang alle uitdrukkingen van De Jonge getoetst aan bestaande gezegden en spreekwoorden in het Nederlands, Engels, Fries, Drents en Duits. Vaak waren zijn uitspraken unieke mengvormen van enkele van die talen, vaak ook nog uit verschillende tijdperken. ‘Buiten de score om voetballen’ is echter in alle opzichten uniek in de nationale en regionale taal- en dialectgeschiedenis. Wat ons betreft heeft De Jonge definitief bewezen dat het Jandejongejans geen afsplitsing van het Nederlands is, maar een volwassen taal.”
Praat normaal
De trainer van Heracles Almelo reageerde verheugd op het nieuws. “Je spreekt als trainer met drie monden, ook omdat je de graanschuur moet kantelen als het kan. Taal is me dierbaar, ik kraak de kloven van woorden door ze te gebruiken alsof je de knaap kost.” Of hij ooit buiten het Jandejongs om zal gaan spreken, kan De Jonge niet zeggen. “Maar dat is vooral omdat ik niet weet wat u bedoelt. U spreekt tussen kansen die grif de boel laten klinken. Als ik rondom de dag u een tip mag offreren: praat gewoon normaal.”
