Catfight over pussyshots: Heleen van Royen vs. Hester Scheurwater
MET UPDATES – Nog 64 nachtjes slapen, dan is de expositie Heleen van Royen: Selfmade te zien in het Letterkundig Museum in Den Haag. Het gedoe is echter al begonnen. De successchrijfster (1,7 miljoen boeken and counting) zou het idee van haar pikante zelfportretten hebben gejat van kunstenares Hester L. Scheurwater. Tenminste, dat vindt Hugo Borst.
De Rotterdamse columnist opende de aanval in het AD: “Tja, die selfies van Heleen van Royen. Ik heb het op het Boekenbal tegen Heleen gezegd. Het is afgekeken van Hester Scheurwater, een Nederlandse kunstenares van wie werk hing in het Brooklyn Museum in New York. In 2010 had zij een expositie in het Stedelijk Museum Zwolle, waarbij beelden te zien waren die je softpornografisch kunt noemen maar evengoed feministisch. Die selfies, een rare mix van kwetsbaarheid en exhibitionisme, komen uit de koker van Scheurwater. Van Royen kopieert en navolgers kunnen nooit beter zijn dan het origineel.”
De vraag is of Hugo Borst een punt heeft. De expositie van Van Royen behelst tweehonderd selfies van de schrijfster, die volgens het museum bijdragen aan binding met haar lezerspubliek. In een hooghartig persbericht: “Als een moderne Jan Cremer bespeelt ze haar publiek, niet alleen in het literaire veld, maar ook daarbuiten. Vandaar dat het museum – dat het literair-historisch geweten van Nederland is, maar ook de thermometer van de tijdgeest (haha – red.) – een expositie wijdt aan de krachtige en tegelijkertijd rauwe en kwetsbare zelfportretten van Van Royen.”
Als we de conceptuele kunst van Van Royen vergelijken met die van Scheurwater, zien we de nodige verschillen. Waar Heleen soms een streepje beha of een toefje tepel laat zien, doet Hester haar achternaam eer aan. Inderdaad: haar spiegelshots gaan een stuk verder.
Dus is hier wel sprake van plagiaat? Scheurwater hult zich in nevelen. Ze noemt de selfiekunst op haar Facebook-pagina ‘onvergelijkbaar’, maar mailt ons later: “Dat de uitvoering onvergelijkbaar is wil nog niet zeggen dat het geen plagiaat is.”
Overigens is het dagelijks foto’s van jezelf maken niet iets van gisteren. De Duitse kunstenares Diana Scheunemann doet het al vijftien jaar. De in New York woonachtige fotografe maakt al sinds eind 1998 dagelijks een selfie.
UPDATE, 19.59 uur – Ook Heleen van Royen reageert, via haar Facebook-pagina: “Vandaag staat er een stukje in de krant over mijn foto’s. Ik zou plagiaat hebben gepleegd en het kunstje van het zelfportret hebben afgekeken van de professionele fotografe Hester Scheurwater. Ik ken Hesters werk pas sinds kort, vrienden wezen me erop en zie inderdaad raakvlakken: rauw, schaamteloos, zichzelf als onderwerp nemend. Ik vind het prachtig werk, zoals ik ook de heftigheid van Araki bewonder of de zwartwitfoto’s van Francesca Woodman, maar ik heb niet de geringste pretentie om ook maar in de buurt van het vakmanschap van al deze fotografen te komen met mijn snapshots.
Mijn expositie heet niet voor niets Selfmade: ik ben een gepassioneerd amateurfotograaf. Sinds 2008 deel ik spiegelfoto’s met vriend en vijand, waarbij het me er vanaf het begin vooral om gaat de kijker te laten delen in mijn gevoelsleven. Ik heb mijn werk nooit getoond in een galerie en het lijkt me duidelijk dat een expositie in het Letterkundig Museum ook zo opgevat moet worden: het tonen van een schrijversleven, niet alleen in woord maar ook in beeld.
Ik ben eerst en vooral schrijver, een schrijver die foto’s deelt met lezers en niet-lezers, foto’s die misschien niet allemaal uitblinken door compositie en academische kennis, maar, hoop ik, wel een beeld geven van mijn gemoedstoestand, eerlijk en onversneden.”
UPDATE, vrijdag 14 maart – Pijnlijk: Hester negeert een toenadering-met-kusje van Heleen (Beste @hesterscheurwat geen catfight, geen plagiaat. Misschien een verre zielsverwantschap? X Heleen). Sterker: ze plaatst een afbeelding van de poging-tot-afkussen op haar Facebook-pagina met als enige toevoeging: “De Hartsvriendin?”
