Waarom de Lego Film precies duidelijk maakt hoe onze wereld werkt
Afgelopen weekend gingen we eindelijk naar de Lego Film. Het gebeurt wel eens dat ik met de kinderen naar de film ga en in gedachten (of met mijn telefoon in de hand) afdwaal.
Deze keer niet.
Het verhaal van de Lego Film is namelijk erg, erg goed. En ten onrechte niet uitgebreid besproken in de pers.
Behalve dat we konden lezen dat conservatief Amerika viel over het feit dat de president in een slecht daglicht wordt gezet, dat de verkoop van het bouwspeelgoed is gestegen en dat het verhaal op de Matrix lijkt – dat laatste valt wel mee – werd er niet veel over geschreven. Waarom ik hem zo goed vond? De film maakt grappig en pijnlijk duidelijk hoe onze eigen, moderne, Westerse samenleving eruit ziet. Of eruit zal zien, als we nog een paar jaar technologische vooruitgang verder zijn.
En het verhaal gaat ook over ons grote, menselijke verlangen om bijzonder te zijn. En ons constant ‘super’ te voelen.
Lego-barista met hipsterbaard
Hoofdpersoon Emmett is een doorsnee jongeman. Heel gewoontjes. Als hij opstaat neemt hij er een handleiding bij voor de dag: hoe je zo cool en hip mogelijk de dag doorkomt en hoe je zorgt dat iedereen leuk vindt wat je doet.
Je moet het juiste pak aantrekken, zo gezond mogelijk ontbijten, zo duur mogelijke koffie te bestellen (dertig euro kost de koffie bij de Lego-Starbucks en het wordt aangeboden door een Lego-barista met baard), daarna moet je tijd doorbrengen met de mensen van wie je houdt, en alles delen.
Terwijl Emmett nauwkeurig volgens deze handleiding probeert ‘cool’ te zijn, zie je hem op de stoep in rijtjes lopen met honderden precies gelijken die waarschijnlijk even hard proberen cool te zijn.
Ondertussen wordt alles in de Lego-wereld gefilmd, bestudeerd en opgeslagen in een grote database van de president (‘President Business’) die ook grote bedrijven en de media in handen heeft. Van enige vorm van privacy is in deze wereld allang geen sprake meer.
Dan gebeurt het: Emmett wordt verward met “de bijzonderste, meest speciale en meest talentvolle persoon uit het universum”. Als het om een misverstand blijkt te gaan, merkt Emmett teleurgesteld op: ‘Het idee dat ik speciaal ben voelt zo goed…’
Vanaf dat moment gaat hij proberen speciaal te zijn.
We are all individuals
Het doet denken aan een passage over Facebook en sociale media uit het essay Kunstmatig van nature van cyberfilosoof Jos de Mul. “Hoewel Facebook individuen in staat stelt hun identiteit tot uitdrukking te brengen, gaat het hier – zoals de term ‘sociale media’ al aangeeft – om een collectieve vorm van zelfexpressie.” We zijn online geen individuen, maar allemaal onderdeel van één grote (voor commerciële doeleinden gebruikte) database. Bovendien richten we onze virtuele identiteit behoorlijk precies op elkaars identiteit af. De Mul schrijft: “Wanneer ik naar de gelijkvormigheid van Facebookpagina’s kijk, komt mij al snel de beroemde scène uit Monthy Python’s Life of Brian in herinnering waarin de volgelingen van Brian als uit één keel schreeuwen: ‘Yes, we are all individuals!’”
Verander en bouw voor altijd
Overigens legt Emmett zijn digitale handleiding ‘hoe te leven’ liever niet weg. Hij houdt ervan om dingen te doen zoals het hoort, of zoals anderen het doen.
Er zijn ook meesterbouwers in Lego-wereld. Die zijn eigenzinnig en creatief. Zij maken grapjes over Emmett omdat hij niet creatief is maar graag volgens een handleiding leeft. Uiteindelijk komen ze samen tot de conclusie dat het niet zoveel uitmaakt of je leeft volgens een handleiding of creatief bent (of doet). Het enige dat je kunt doen om bijzonder te zijn, is: blijven veranderen. In jezelf geloven en blijven bouwen, waar dan ook aan. De Lego nooit vastlijmen.
De enige vijand is lijm.
Waarom de Lego Film goed is
1. In ons hart willen we allemaal wel de talentvolste, interessantste en meest bijzondere van het universum zijn.
2. Hij maakt duidelijk hoe we worstelen met privacy. Met wat dat nog waard is, en wat je precies moet beschermen van jezelf. We worstelen met authenticiteit en hoe je dat kunt bewaren op sociale media. We worstelen met likes (die we graag willen maar waar we natuurlijk tegelijkertijd bóven staan) en selfies (die we maken maar dan toch niet posten). We worstelen met onze eigen (digitale) identiteit.
3. Omdat het volgens de film geen donder uitmaakt hoe je bijzonder wordt, of bent, als je maar blijft veranderen. Of tenminste openstaat voor verandering. Voor het beste uit jezelf halen, wat dat dan ook is. En daar ook in geloven. Maar nooit, nooit iets vastlijmen.
4. De Lego-wereld is niet één wereld maar zijn verschillende werelden, zonder moeite kunnen de personages van de ene in de andere stappen. Het concept van een parallel universum, of ontelbaar parallelle universums, waarin je je kunt begeven en waartussen je kunt switchen met slechts een druk op de knop, bestaat al: op internet. Noch tijd noch plaats doen er toe in de film, net zo min als die dingen bestaan op internet.
