IJskoude ironie: de perfecte Ariër uit nazi-propaganda blijkt joods
Een blonde en blauwogige Germaan. In nazi-Duitsland was dat het ideaalbeeld van de Ariër, het ras dat een zuivere samenleving zou moeten vormen. Het ministerie van Volksvoorlichting deed dan ook erg zijn best om het streven naar een zuivere, Arische samenleving breeduit te propageren. Maar decennia later blijkt dat daarbij een wel heel ironische vergissing werd gemaakt.
In 1934 werd in Berlijn de Duitse Hessy Levinsons geboren. Een joods meisje met donker haar en donkere ogen. Haar ouders lieten haar portretteren door een van de beste fotografen in de stad, en waren zo tevreden dat ze het resultaat ingelijst en wel op de piano zetten. Niet lang daarna kwam een hulp in de huishouding met een verrassend mededeling: ze had de foto op de voorkant van een tijdschrift zien staan.
Censuur vierde hoogtij in nazi-Duitsland, dus veel media-aanbod was er niet. De weinige bladen die er waren, stonden bol van de nazi-propaganda. Zo had je Neues Volk, een maandblad dat onder meer over rassenkwesties schreef en Ariërs daarbij afzette tegen joden en andere ‘defecten’. NS-Frauen-Warte was er voor de nationaal-socialistische huismoeder. En voor het hele gezin had je Sonne ins Haus. Dat was blijkbaar ook voor joden, want inderdaad, de foto van Hessy stond paginagroot op de omslag van dit blad.
De fotograaf, Hans Ballin, bleek het portret te hebben gebruikt als inzending bij een fotowedstrijd. De mooiste foto van een Arisch kind zou worden afgedrukt op de cover van Sonne ins Haus. Daarmee haalde hij een uiterst riskante stunt uit. Bewust, want Ballin wist dat de familie Levinsons joods was. Tot zijn voldoening werd uit alle ingestuurde babyfoto’s die van Hessy gekozen als symbool van de perfecte Ariër, naar verluidt zelfs door minister van Volksvoorlichting Joseph Goebbels in eigen persoon.
Vorige week interviewde het Duitse tijdschrift Bild Hessy Levisons, die tegenwoordig door het leven gaat als Hessy Taft, en scheikunde doceert aan de St. John’s University in New York. ‘Ich war Hitlers Propaganda-Baby’ stond er boven het interview. Vorige maand leverde Hessy haar exemplaar van Sonne ins Haus in bij het Israëlische holocaustmuseum Yad Vashem. Tegenover Bild vertelde ze over de genoegdoening die het haar gaf, maar ook over het gevaar dat ze had gelopen door de actie van de fotograaf. “Als de nazi’s hadden geweten wie ik was, had ik niet meer geleefd.”
Over de fotograaf is verder weinig bekend. Het insturen van de foto van een joods meisje had haar hele familie op een enkele reis naar een concentratiekamp kunnen komen te staan, maar voor ook hemzelf was het levensgevaarlijk. Ten eerste omdat hij onjuiste informatie had verstrekt, en ten tweede omdat hij het joodse gezin niet had aangegeven. Het is jammer dat de clou van zijn grap pas bijna zeventig jaar na de oorlog is uitgekomen, en dat Joseph Goebbels nooit heeft geweten dat hij een joods meisje voor zijn gruwelijke propaganda heeft gebruikt.
