Recensie: spectaculaire ‘Michiel de Ruyter’ is maar weinig Hollands
“Overstag!” klinkt het weer, als de zoveelste zeeslag begint in de spectaculaire film Michiel de Ruyter. Kanonnen donderen, zeemannen brullen en houtsplinters vliegen in het rond. De camera zwiert van links naar rechts en van hoog naar laag – en ironisch genoeg moet de kijker concluderen dat de biopic over een van Hollands grootste nationale helden maar weinig Hollands is.
Michiel de Ruyter beslaat zo ongeveer de laatste twintig jaar van het leven van Michiel Adriaenszoon de Ruyter, samengeperst tot 151 minuten en gegoten in een dramaplot door scenarist Alex van Galen (’t Zonnetje in huis, Onderweg naar morgen). Jumbo-boegbeeld Frank Lammers speelt De Ruyter, een Zeeuw die vrouw en kinderen achterlaat om op zee te vechten tegen de Engelsen.
Na de dood van admiraal Maarten Tromp (gespeeld door Rutger Hauer, knipper met uw ogen en u mist hem) wordt De Ruyter aangesteld als opperbevelhebber van de Nederlandse vloot. Onderwijl woedt op eigen bodem een politieke strijd tussen staatsgezinden en prinsgezinden, aangevoerd door raadpensionaris Johan de Witt (Barry Atsma) en prins Willem III (Egbert-Jan Weeber).
Regisseur Roel Reiné maakt van de gelegenheid gebruik om de kijkers een lesje vaderlandse geschiedenis te geven. Het verhaal speelt zich af rondom belangrijke momenten in onze vaderlandse geschiedenis, en soms gaat dit ten koste van de historische juistheid, zoals bij de verzonnen aanwezigheid van De Ruyter bij de beruchte lynchpartij van de gebroeders De Witt. De gemiddelde kijker zal zich er niet aan storen. Desondanks is Michiel de Ruyter als een legpuzzel met stukjes die niet passen en toch aan elkaar zijn gedrukt.
Om het verhaal behapbaar te maken, zijn de vele historische figuren in de film als moderne karikaturen neergezet. De Ruyter, de nuchtere weldoener. De Witt, de heldhaftige ideoloog. Willem III, de arrogante prins. Het eigentijdse karakter van de speelfilm blijkt ook uit een dialoog die verbijsterend modern is, en dat komt de geloofwaardigheid niet ten goede. Al ogen de handgemaakte kostuums nog zo realistisch, wanneer de acteurs die de kledij dragen termen bezigen als ‘achterkamertjespolitiek’ en ‘een dealtje sluiten’ word je als kijker ruw uit die zeventiende-eeuwse sferen gehaald.
Op de set bewijst Reiné zich echter een meesterregisseur, met een scherp oog voor visueel detail. De decors zijn geïnspireerd op taferelen van bekende Nederlandse schilderijen uit de Gouden Eeuw, zoals de Vergadering van de Staten-Generaal in de Ridderzaal 1651, op basis waarvan de Ridderzaal werd nagebouwd.
Verbluffender nog zijn de grote zeeslagen, gefilmd op het Markermeer bij Lelystad, op het dek van vier oude zeilschepen, met honderden figuranten. Voor de special effects liet Reiné een Brits team invliegen, dat met behulp van de computer hele scheepsvloten op realistische wijze tot leven wekte – op een niveau dat in Nederland niet eerder te zien was.
Groots, dat moest Michiel de Ruyter worden. En groots werd Michiel de Ruyter. Met een budget van acht miljoen euro, internationale steracteurs als Rutger Hauer en Charles Dance (Game of Thrones), componist Trevor Morris (The Tudors) en spectaculaire helikoptershots kon Reiné de ervaring die hij in Hollywood opdeed in Nederland in de praktijk brengen. Elke zeeslag is een drama op zich, en dat is prijzenswaardig, maar ook tekenend voor de onsamenhangendheid in Michiel de Ruyter. De film gaat veelvuldig overstag, zwalkt van links naar rechts, maar raakt zo nu en dan compleet stuurloos.
‘Michiel de Ruyter’ draait vanaf donderdag 28 januari in de Nederlandse bioscopen.
