Historische Facebookkringen als moderne tijdmachines
Als kind verslond ik de stripalbums van Suske en Wiske. Groot was mijn ontzag voor krachtpatser Jerommeke, maar nog spannender was de teletijdmachine van Professor Barabas. Met de teletijdmachine kon je – de naam zegt het al – zowel door de tijd als door de ruimte reizen. Het apparaat bood een oneindige hoeveelheid aan historische vakantiebestemmingen. Suske, Wiske en hun kornuiten togen voor avonturen naar het Oude Griekenland, het Engeland van de twaalfde eeuw of de tijd van Vincent van Gogh.
Zelf zou ik het bescheidener aanpakken dan het stripduo. Tijdreistechnisch zou ik het liefst op vakantie gaan naar het Interbellum of de jaren zestig of zeventig van de vorige eeuw. Plaats van bestemming: mijn huidige woonplaats Amsterdam of getoogdorp Huizen. Wanneer ik struin door de plaatsen die mijn leven tekenen vraag ik mij altijd af hoe mensen daar voor mijn komst leefden. Dan verzink in gedachten over het Huizen van voor de Afsluitdijk in 1932.
Waar mijn moeder nu aan een kabbelend Gooimeer woont was ooit een wilde Zuiderzee die bij tijd en wijle ongenadig de vissers tot zich nam. Huilden de achtergebleven – in klederdracht gestoken – vrouwen dan? Of was de verdrinkingsdood simpelweg de wil van God die toen nog met strakke hand over het dorp regeerde?
Graag was ik vanuit Huizen met de Gooise stoomtram, die vanwege het gevaarlijke karakter ook bekend stond als de Gooische Moordenaar, naar Amsterdam gereisd. Het liefst naar het roemruchte Amsterdam van de jaren zestig en zeventig. Het Mokum waar mensen elkaar Rooie Jan, Schele Arie of Bonte Nel noemden. Het Amsterdam waar mannen met jeneverneuzen en vrouwen met schele stemmen Jordanese liederen zongen en de nacht tegemoet dronken. De hoofdstad die seksueel bevrijd werd en waar het Maagdenhuis door idealisme was ingenomen.
De Teletijdmachine van Professor Barabas is nog geen realiteit, maar de moderne tijd heeft wel een prachtig surrogaat: historische facebookgroepen. Dagelijks laaf ik mij aan foto’s en filmpjes van groepen als Oud Amsterdam, Je bent pas een echte Huizer als en Je bent Amsterdam Oost als. Schitterende plaatjes van vrouwen in klederdracht, oude gebouwen, antieke voertuigen en winkels uit vervlogen tijden. Elke dag vieren mijn gedachten een korte vakantie op bestemmingen die ik fysiek niet kan bezoeken. Ieder etmaal mijmer ik over dingen die ik nooit kan beleven.
En dat is maar goed ook. De Rooie Jannen en Bonte Nellen van vroeger weten inmiddels ook de historische Facebookgroepen te vinden. Vanuit Purmerend of Almere becommentariëren zij de foto’s van vroeger. Ze delen herinneringen over hun oude buren, bruine kroegen, teloorgegane winkels en concluderen dat vroeger alles mooier en beter was in het Amsterdamse. Logisch. Het onthouden van geluk en het vergeten van ongeluk maken het leven dragelijk. Door het gras van onszelf en de historische buren groen te verven zien we ons leven niet als een zak hooi.
De reacties lezen soms als een klaagzang die mij het gevoel geeft in een inferieur Amsterdam te wonen. Ik denk na over het verschil tussen mijmeren en verlangen. Mijmeren is nieuwsgierigheid naar wat je nooit kon zien. Verlangen is kwellend missen van wat nooit meer komt of misschien wel nooit is geweest.
Ga ik met het verstrijken van de jaren ook verlangen in plaats van mijmeren? Of is deze tijd echt niet leuk genoeg voor nostalgie van de toekomst? Zou iemand ooit mijn Amsterdam of Huizen idealiseren? Wie weet, het Maagdenhuis is in ieder geval bezet.
