Verfijnder dan het houwen in Game of Thrones
In Rotterdam worden dit weekeinde de nationale titels in het schermen verdeeld. Wie kampioen wil worden, zal moeten bewegen als een bokser, vooruitdenken als een schaker en acteren als een Hollywoodster. Leg je kaarten op tafel als schermer, en je bent gezien.
Met een beetje fantasie komt schermen misschien wel het dichtste in de buurt van het duelleren, zoals beschreven in verhalen uit de Middeleeuwen. Man tegen man, met alleen een wapen als bondgenoot en de sterkste op de piste mag blijven staan. Het is alleen geen gevecht op leven of dood en volgens schermer Bas Verwijlen (31) is zijn sport ook “een stuk geavanceerder”. Schermen lijkt namelijk in niets op het gehak en gehouw met zwaarden dat in populaire tv-series als Game of Thrones terug is te zien, benadrukt Verwijlen. “Dat is letterlijk een andere tak van sport. Het is badminton vergelijken met tennis.” In het schermen wordt met lichtere wapens gewerkt en is snelheid, anticiperen en op het juiste moment steken cruciaal. Het is verfijnder en moderner dan het traditionele zwaardvechten, vindt hij.
De twee disciplines bestaan al sinds de Oudheid naast elkaar. Van de Egyptenaren is bekend dat ze met houten stokken een vroege vorm van schermen beoefenden. De eerste handleidingen voor het moderne schermen werden in de zestiende eeuw geschreven in Spanje. In 1613 werd in Gent de oudst nog actieve schermclub opgericht, die inmiddels luistert naar de erudiete naam Koninklijke en Ridderlijke Hoofdgilde van Sint-Michiel. Sinds de allereerste moderne Olympische Spelen, in 1896, staat de sport op het Olympisch programma.
Koningswapen
Schermen kent drie soorten wapens: de lichte floret, de nog lichtere sabel en het koningswapen: de degen. Verwijlen koos voor de laatste en hoopt dit weekeinde voor de zevende keer in zijn carrière de beste degenschermer van Nederland te worden. Een reden waarom hij de degen koos, was omdat bij dat wapen het hele lichaam van de tegenstander het trefvlak is. Met de titanium punt van zijn wapen, die de scores op het lichaam van de ander elektronisch registreert, scoort hij punten. “Dat komt het dichtste bij het oude, traditionele gevecht”, aldus Verwijlen. Verder speelt de scheidsrechter of een jury in tegenstelling tot bij de andere wapens een marginale rol. “Het komt op jezelf aan”, zegt hij. De keuze voor de juiste degen is gevoelswerk. Verwijlen: “Ik ben wel echt een materiaalfreak en durf te zeggen dat ik alles wat op de markt is, of het nou uit China, Italië of Duitsland komt, wel heb uitgeprobeerd.”
Het gaat dan om details. Bijvoorbeeld het soort tapeje om zijn greep of de hoek van de kling. Thuis heeft hij ruim veertig degens in de kast staan. Zes vaste degens reizen mee naar toernooien. Soms breekt er eentje, zoals vorige week op trainingskamp in Hongarije. “Dan zet ik die weer in elkaar. Die andere degens zijn ook niet slecht, maar ik ben echt een gevoelsschermer. Het is een verlengstuk van mijn lichaam”, aldus Verwijlen.
Foppen
Met eenmaal de juiste degen in de hand, gaat het in de wedstrijden om het uitbuiten van de zwakke plekken van tegenstanders. Verwijlen: “Op topniveau is iedereen snel en sterk en in het schermen hebben we geen gewichtsklassen, zoals in het judo. Als je een Rus van ruim 2 meter tegenover je hebt, wordt het een heel andere wedstrijd dan tegen een kleine, snelle Koreaan.” Tegen een grote Rus weet hij bijvoorbeeld dat dergelijke schermers veel lengte in hun arm hebben en dat hij daarvoor moet oppassen. Aan de andere kant zijn ze ook minder snel. “Hij zal met die lengte gaan voorsteken. Als je dat uitlokt met een schijnbeweging naar zijn voet, kun je hem pakken”, legt Verwijlen uit. Elk schermland heeft zijn eigen tactiek. Aan de stijl kan Verwijlen zien in welk land zijn tegenstander is opgeleid, waar hij in wedstrijden op probeert te anticiperen. Het is precies dat tactische wat Verwijlen aantrekt in zijn sport. Hij vergelijkt het mentale spel in een wedstrijd met het voeren een verbale discussie. “Met je degen communiceer je eigenlijk met je tegenstander. Om de discussie te winnen, moet je hem soms drie of vier stappen voor zijn. Je probeert iemand constant te foppen.”
Schoenmerk
Verwijlen is zenuwachtiger voor een NK dan voor een EK of WK. “Er komen veel mensen kijken, ze verwachten dat je wel even gaat winnen en iedereen kent je. Maar dat neemt niet weg dat ik maar één doel heb: winnen.” Veel weten over de man tegenover je is in de schermsport daarom ook geen overbodige luxe, stelt Verwijlen. In het begin van zijn carrière wist hij alles over zijn tegenstanders. “Van schoenmerk, tot voornaam en soms zelfs de doopnaam. Dat ging tot nummer 300 op de wereldranglijst.” Dat weet hij nu niet meer, ook omdat de schermtop breder is geworden. Alleen van zijn grootste concurrenten weet hij alles.
Dat is andersom ook het geval. Op de NK staat hij tegenover teamgenoten die hem door en door kennen. Daar komt bij dat Verwijlen net is hersteld van een kniepeesontsteking. Als een troep leeuwen die op de savanne een groep gazelles observeert, zo zullen zijn teamgenoten loeren op het perfecte moment om toe te slaan.
