Spring naar de content

Fyra-verhoren: de verscheurde brief van honderd miljoen

“Ik heb duidelijk aangegeven dat ik dit er nu niet bij kan hebben Tineke. Je weet hoe de rest erover denkt.”
“Wim, ik waarschuw je nog één keer. Als je ‘m niet wil hebben dan verscheur je hem maar.”
“Tineke, of je dreigt met opstappen, of deze brief heeft nooit bestaan!”
(ritsel, scheur, dichtslaande deur)

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Edwin van Sas

De parlementaire enquêtecommissie Fyra die vandaag is gestart moet meer opheldering moet geven over wat er mis ging tijdens het aanbestedingstraject, het afgeven van vergunningen, de besluitvorming en de rol van de overheid.

Hoewel, eigenlijk heeft de enquêtecommissie al maanden feitenonderzoek gedaan en meer dan tachtig voorgesprekken met betrokkenen gehad. Vandaag begonnen de ongeveer veertig openbare verhoren die zo’n vier weken in beslag zullen nemen. Taaie kost, zeker omdat er niet één duidelijk aanwijsbare dader is. Gelukkig is er voor de commissie onder leiding van CDA-kamerlid Madeleine van Toorenburg op dag één ‘De Brief’.

Een korte situatieschets: in eerste instantie vraagt het ministerie van Verkeer en Waterstaat de NS om de hogesnelheidslijn op het nieuwe HSL-traject te exploiteren. Het aanbod van de Spoorwegen voldoet echter totaal niet aan de wensen van het ministerie, dat het vervoersbedrijf bovendien ziet als arrogant en eigengereid. Er wordt besloten tot een openbare aanbesteding, ondanks dat verkeersminister Tineke Netelenbos ondertussen over een aantrekkelijk aanbod van de NS, KLM en Schiphol gezamenlijk beschikt.

In 2000 schrijft Netelenbos premier Wim Kok een handgeschreven brief in een uiterste poging hem ervan te overtuigen af te zien van de voorgenomen openbare aanbesteding van de hogesnelheidslijn. Kok durft het niet aan (onder meer Financiën en Economische Zaken zijn voor de openbare aanbesteding) en verscheurt in het bijzijn van Netelenbos het schrijven, aldus voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Ralph Pans vandaag tegenover de Fyra-commissie.

Hoewel de Fyra-fail vooral taaie dossierkennis vereist ontrolt zich hier een filmische scène van formaat. Netelenbos, de vulpen net opgeborgen in de handtas (in een stukje wc-papier, want het ouwe beestje wil nog wel eens lekken) die ’s avonds de handgeschreven brief overhandigd die ze nadat het ministerie is leeggelopen nog aan haar bureau heeft geschreven (“Nee, ik sluit zelf wel af. Tot morgen!”). Handgeschreven, want geen officieel document, maar zwaarder dan een mondelinge waarschuwing. De premier moet er wat mee. Hij kiest na een emotionele ontmoeting voor verscheuren – waar ze bij staat en met de nodige stemverheffing. (Nog mooier zou het zijn als Kok hem verbrandde, maar zolang de brief niet in zo’n lawaaimakende papierversnipperaar is gestopt, teken ik ervoor). De brief die de Nederlanders honderden miljoenen had bespaard in stukjes.

Het zal allemaal niet zo romantisch zijn verlopen, maar ik eis van de enquêtecommissie dat de komende vier weken de onderste steen boven komt van dit voorval en dat de scène bij voorkeur nog een keer wordt nagespeeld door de hoofdrolspelers. Dat hebben we wel verdiend voor dat geld.