Hippe Hottentotten en onnozele verenpracht
Tijdens het wereldkampioenschap voetbal vorig jaar besloot ik eens flink uit te pakken. Bij de grootgrutter om de hoek, gespecialiseerd in plastic parafernalia uit het Verre Oosten, kocht ik een oranje haarband met een pluim van blauwe, witte en rode veren. Ik zette hem op en poseerde breed lachend met twee opgestoken duimen voor een foto. Hup Holland hup!
Een dag later stuurde een vriendin me een linkje naar een artikel op de blog Native Appropriations, met de titel But Why Can’t I Wear a Hipster Headdress? ‘Ja, doeiii!’, typte ik sputterend en steigerend terug. ‘Native Americans hebben geen monopolie op het dragen van veren hoor. Ook Venetiaanse maskers en Braziliaanse carnavalskostuums hebben ze. En vogels. (En het is trouwens helemaal geen tooi!)’
Omdat ik van tevoren niet bepaald lang stil had gestaan bij de eventuele implicaties van mijn nationalistische verenuitdossing, voelde ik me toch een beetje gekrenkt in mijn historisch en cultureel besef. Ik besloot verder te lezen.
Een negerpak is superstrak!
De ongepastheid van cultural appropriation, het door de dominante cultuur toe-eigenen van elementen van een sociale, politieke of economische minderheid, wordt vaak als onzin afgedaan. Het zou segregatie en racisme juist in de hand werken, aldus mensen uit de dominante groep. Wie anders?
Op de website Feestkleding365 (‘Elke dag een feestje!’) zijn tientallen attributen te koop om als ‘neger’ verkleed te gaan. Neusbotjes, grote afropruiken, een kleurrijk traditioneel minstrelenpak of het Zwarte Vette Lapdancer Hee Swa-kostuum bijvoorbeeld.
‘In een negerpak voel jij je thuis op elk feest!’
‘Een negerpak is superstrak!’
En wat te denken van Linda de Mol die deze maand met hoofddoek op de cover van haar blad staat? Best. Indiaantje spelen? Moet kunnen. Symbolen die voor een minderheid van diepe betekenis zijn, verworden tot exotische mode-items waarmee de imitator zich een feestelijk dagje ‘de ander’ kan voelen. Natuurlijk zonder ook maar een klein beetje van de dagelijkse discriminatie en worstelingen van die ander te ervaren.
De stotteraars
De Khoikoi, een Afrikaans volk uit het gebied dat tegenwoordig West-Kaap heet, werden door Nederlandse kolonisten ‘Hottentotten’ gedoopt. Het klanknabootsende woord waarmee hun malle kliktaaltje belachelijk werd gemaakt, groeide uit tot synoniem voor stotteraars. Saartjie Baartman, de ‘Hottentot-Venus’, werd vanwege haar enorme billen en dikke lippen meegenomen naar Europa en als attractie tentoongesteld. Haar grote schaamlippen op sterk water waren tot ver in de jaren zeventig in een Parijs museum te bezichtigen.
Alleen daarom al had de organisatie van Valtifest iets langer na mogen denken over het thema ‘Hottentottententententoonstelling’. Het jaarlijkse Amsterdamse festival moet een ‘oase van verbroedering’ en een ‘waarlijk soepzooitje’ worden, met als beoogde doel ‘één bruisend, cultuuroverstijgend geheel’. Kennelijk worden naast duizenden blanke hipsters ook Inuit met bolhoeden en moslima’s in Linda de Mol-kostuums verwacht.
Op zoveel goedbedoelde naïviteit volgden natuurlijk negatieve reacties – ook goede bedoelingen kunnen dom zijn, zie Martin Šimek – en een dag later werd een statement uitgebracht. Valtifest verafschuwt de donkere bladzijden uit het koloniale tijdperk, maar niet het woord hottentottententententoonstelling. Dat is namelijk ‘een olijke tongbreker’.
Tja. Dan is het Zwarte Vette Lapdancer Hee Swa-kostuum vast ook een ontzettend lollig pak.
