Spring naar de content

‘De Surprise’: terugkeer Van Diem was het lange wachten waard (****)

Het is lang stil geweest rond regisseur Mike van Diem. In 1998 stond hij nog juichend op het podium tijdens de Oscaruitreiking in L.A. nadat Sharon Stone hem voor zijn debuutfilm Karakter het felbegeerde gouden beeldje voor Beste buitenlandse film in de handen drukte. ‘Just another crazy Dutch director’, zo betitelde Van Diem zich ten overstaan van de Amerikaanse filmindustrie. De deuren leken wagenwijd open te staan, maar dat bleek al snel een illusie te zijn.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico van den Berg

In de jaren na Karakter – naar de gelijknamige roman van F. Bordewijk – kreeg hij talloze scripts aangeboden, maar niets achtte hij interessant genoeg. Van Diem keerde terug naar Nederland om reclamefilms te maken – totdat een project waar hij al sinds 1990 aan werkte plots opdook: de verfilming van het korte verhaal De Surprise van Belcampo. Wat Van Diem toen niet voor elkaar kreeg, is hem inmiddels gelukt. En na achttien jaar kan hij eindelijk het imago van vastgelopen regisseur van zich afschudden.
de_surprise_57092661_st_2_s-low

De plot van De Surprise is simpel: een man en een vrouw sluiten een contract af bij een bedrijf dat mensen helpt uit het leven te stappen. Nadat de deal is gesloten, is er geen weg meer terug. Beiden kiezen voor de optie ‘surprise’, en het wachten is op het onverwachtse einde. Maar als de man en de vrouw elkaar, tegen alle regels in, ontmoeten, ontstaat er een romance, en neemt de doodswens af. Er zit maar één ding op: ontsnappen uit de klauwen van de firma om zo hun doodsvonnis te ontlopen.

Regisseur Van Diem heeft, samen met scenarioschrijver Karen van Holst Pellekaan (Oorlogsgeheimen, Loenatik), het korte verhaal van Belcampo ingenieus omgebouwd tot een komedie met een tragische ondertoon. Aan de buitenkant lijkt het op een zoveelste romantische komedie – waarvan er in Nederland de laatste jaren op haast fabrieksmatige wijze en met groot financieel succes velen verschenen. De mierzoete poster, de Ladiesnight-voorpremières op Moederdag, en de twee bekende hoofdrolspelers: Jeroen van Koningsbrugge als de adellijke Jacob van Zuylen de With, en Georgina Verbaan als de naïeve Anne de Koning. Maar schijn bedriegt. De Surprise is door droogkomische dialogen, het klein gehouden spel en de onverwachte plotwendingen een genrefilm met een verfrissende twist geworden.

de_surprise_57092661_st_8_s-low
Jeroen van Koningsbrugge (l) en Jan Decleir.

Het verhaal wordt met zorg verteld, en van de personages zijn geen karikaturen gemaakt, wat nog weleens gebeurt in romantische komedies. Na het overlijden van zijn moeder is Jacob zelf ook klaar met het leven, maar na zijn ontmoeting met Anne voelt hij voor het eerst de angst om iets of iemand te verliezen. Langzamerhand wordt Jacob zich bewust van het beschermde leven dat hij tot dan toe leefde. Van Koningsbrugge vertolkt Jacob eerst met gelatenheid, en later met emotie. Ook Verbaan maakt, met haar feilloze gevoel voor timing, de tragiek in het vrolijke gezicht van haar personage goed zichtbaar. De chemie tussen hen, om dat cliché maar eens van stal te halen, spat daadwerkelijk van het bioscoopscherm af.

Naast de twee hoofdrolspelers zijn er ook in bijrollen pareltjes te vinden. Pierre Bokma speelt op ingetogen wijze een bewaker die uit het niets een woedeaanval krijgt. En Jan Decleir, met wie Van Diem al werkte in Karakter, speelt met veel gevoel de trouwe bediende die ineens de wacht krijgt aangezegd. Het einde van de film is sentimenteel, maar dat vergeef je Van Diem meteen, want het werkt.

Een zo nu en dan storende factor is de alles overheersende pianomuziek van de Ierse componist Brian Byrne, die regelmatig emotionele momenten verstoort, waardoor het effect van de absurde scènes en het ingetogen acteren soms wat teniet wordt gedaan. De Indiase sitarmuziek in de lift van het levenseindebedrijf is echter wel leuk, en doet denken aan de liftmuzak in een Wes Anderson-film. Dit soort details maken het lange wachten op de nieuwe Mike van Diem meer dan waard.

Eindoordeel:
film4