Opmerkelijk: mensachtigen maakten eerder werktuigen dan gedacht. Véél eerder
Een van de grootste mysteries, die maar moeizaam ontrafeld wordt, is die van onze eigen herkomst. En eigenlijk wordt het beantwoorden van die vraag niet makkelijker naarmate we meer weten. Integendeel: want van een duidelijke stamboom is allang geen sprake meer, meer van een soort breed uitgewaaierd struikgewas met enorm veel vertakkingen.
En dan is er nog de vraag hoe lang er al van typisch menselijk gedrag gesproken kan worden. Een van de criteria hiervan was het gebruikmaken van werktuigen, speciaal voor een doel vervaardigd. Lang werd gedacht dat dit zo’n 2,6 miljoen jaar geleden gebeurde, toen de eersten van ‘ons’ geslacht Homo al over de aardbol liepen. Tot dusver strookt deze theorie dus met de gangbare gedachte dat het vervaardigen van werktuigen parallel liep met de ontwikkeling van de mens.
Maar een recente vondst in de woestenij van Kenia gooit deze theorie te grabbel, en niet zo’n beetje ook. Hier zijn namelijk stenen werktuigen gevonden die maar liefst 3.3. miljoen jaar oud zijn, hetgeen deze ‘menselijke’ gedachtegang een stuk verder terugschuift. 700.000 jaar, om precies te zijn.
Het vervaardigen en modificeren van, bijvoorbeeld, een steen tot gereedschap vereist een zekere vorm van abstract denken, en ook plannen. Immers, het gereedschap wordt gemaakt voordat het doel bereikt wordt. Het is bekend dat bonobo’s stokken gebruiken om mieren te vangen, maar het vervaardigen van, bijvoorbeeld, een vuistbijl is tot dusver nooit waargenomen bij onze verre neven.
Maar die verandering in denken heeft dus ooit plaatsgevonden, en dat is waarschijnlijk eerder geweest dan we altijd dachten. De maker van het gereedschap is ook opgegaan in de mist van de geschiedenis. Volgens de wetenschappers die de vondsten deden, zou het de mensachtige Australopithecus Afarensis kunnen zijn geweest. Maar het zou volgens hen ook heel goed een vroege, nog niet ontdekte tak van het geslacht Homo kunnen zijn. Een vondst als deze roept dus eigenlijk alleen maar meer vragen op. En het is maar de vraag of die allemaal te beantwoorden zijn aan de hand van louter fossielen.
