Turken naar de stembus: kan ‘sultan’ Erdogan nieuw Ottomaans Rijk waarmaken?
Eén ding staat vast bij de Turkse parlementsverkiezingen van 7 juni: de partij van president Erdogan gaat de verkiezingen niet winnen. De ‘Ottomaanse sultan’ van Turkije, zoals Erdogan ook wel wordt genoemd door zijn politieke tegenstanders omdat hij steeds meer macht naar zich toetrekt, zal moeten inbinden. Maar gaat hij dat ook doen? Hij riep zaterdag nog op tot de verovering van Jeruzalem, de hoofdstad van Israël.
In 2011 haalde Erdogans religieuze en van oorsprong islamistische AK Parti (AKP) nog bijna 50 procent van de stemmen, dit jaar wordt het bijna 10 procent minder volgens de laatste peiling. Dat betekent dat hij hoe dan ook een stap terug moet doen.
Om even de situatie in Turkije te schetsen: de AKP bestuurt het land al sinds november 2002, helemaal alleen. Voor het eerst in 13 jaar zal de AKP niet meer in haar eentje kunnen regeren. Er moet dit keer een coalitie worden gesmeden om een meerderheid te halen in het Turkse 550 zetels tellende parlement.
Een door Erdogan gewenste presidentiële republiek, uiteraard met hemzelf aan het roer, komt er daarom waarschijnlijk niet. Dat er veel op het spel staat voor de Turken blijkt wel: bijna 57.000 Nederlandse Turken hebben zondag gestemd (veel meer dan bij de presidentsverkiezingen toen 18.000 Nederlandse Turken een stem uitbrachten). In Duitsland stemde 34,4 procent van de kiesgerechtigde Duitse Turken.
Na 7 juni weten we pas hoe de vork echt in de steel zit – peilingen zijn palingen, etc. – maar wat opvalt, is dat Erdogan in ieder geval niet van plan is zijn ambities als ‘sultan’ 1, 2, 3 te laten varen. Hoewel je zou denken dat het grootste probleem van Turkije op het moment direct aan het zuiden grenst, namelijk de burgeroorlog in Syrië die ook z’n invloed heeft op het dagelijkse leven in bijvoorbeeld Istanboel en de opmars van de islamitische terreurorganisatie IS in het gebied, is dat allerminst waar.
Verovering Jeruzalem
Volgens een recente peiling van Todays Zaman ziet slechts 22,1 procent van de Turken Syrië als het grootste gevaar voor Turkije. 35,5 procent denkt dat de Verenigde Staten het grootste gevaar zijn. Het allergrootste gevaar voor Turkije, met stip op één: Israël, met 42,6 procent. Erdogan speelt daar handig op in, bijvoorbeeld door afgelopen zaterdag tijdens een massale bijeenkomst voor 1 miljoen Turken op te roepen tot de verovering van Jeruzalem, zoals de Ottomanen ook Istanboel hebben veroverd.
De orthodox-soennitische Erdogan zei tijdens die bijeenkomst: “Verovering gaat over Mekka, over Saladin. Het gaat over het opnieuw hijsen van de vlag van de islam boven Jeruzalem. (–) Verovering betekent Turkije weer terug op de been brengen.” Verkiezingsretoriek of niet, Turkse Joden overwegen te emigreren vanwege de toenemende Israël-haat en het groeiende antisemitisme in Turkije. Erdogan heeft de banden met de moslimbroeders en Hamas aangehaald, en dat zien zij terug.
Hier komt het op neer: Erdogan kan zijn droom van een nieuw Ottomaans rijk met hemzelf als sultan niet waarmaken – dan zou hij allerlei buurlanden moeten veroveren en dat gaat niet gebeuren, als hij het al zou willen – maar een groots en machtig Turkije met nog meer invloed in de regio, ten koste van bijvoorbeeld Israël, is realistisch. Zelfs als Erdogans AKP niet de grootste wordt op 7 juni.
