Spring naar de content

Recensie: Martin de Haan over Michel Houellebecq

Het probleem van veel biografieën is, simpel gezegd: ze zijn te dik. De biograaf is haast per definitie een liefhebber, en niet zelden een dweepzieke fanaat. De onthullende informatie die de fanaat met pijn en moeite heeft verzameld, is lang niet altijd interessant voor de gewone lezer, en een uitputtende kroniek leidt vaak tot een vermoeiend boek.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Dries Muus

Bij schrijversbiografieën komt daar nog een probleem bij: de biograaf moet concurreren met zijn onderwerp. Of nou ja, concurreren. De biograaf hoeft niet meteen een betere schrijver te zijn, maar een al te groot verschil krijgt al snel iets lachwekkends, en roept bovendien de vraag op: hoe kan iemand die zelf zulke slechte zinnen produceert, ook maar íets hebben begrepen van de auteur?

Het puntkommagevoel
Aan de rand van de wereld: Michel Houellebecq heeft geen last van de tekortkomingen van de gemiddelde biografie. In de eerste plaats omdat vaste Houellebecq-vertaler en –kenner Martin de Haan vermakelijk en scherp schrijft. In de tweede plaats omdat het dunne boek bestaat uit korte stukken, die steeds een essentieel onderdeel van Houellebecqs werk of persoonlijkheid analyseren. En in de derde plaats: het is geen biografie. Niet in de strikte zin van het woord, in elk geval. Maar het boekje leert ons meer over de schrijver, de persoon, en de mate waarin die twee overlappen, dan de meeste vuistdikke biografieën.

De Haan zoomt in op vrij technische aspecten van Houellebecqs stijl: zijn voorliefde voor de puntkomma, bijvoorbeeld. De Haan introduceert de prachtige term ‘het puntkommagevoel’, in tegenstelling tot bijvoorbeeld ‘het kommagevoel’ of ‘het dubbelepuntgevoel’. Hij legt vervolgens uit waarom dit leesteken zo perfect bij Houellebecqs manier van denken past.

Tromgeroffel
Maar we krijgen ook inzicht in Houellebecqs afzonderlijke boeken, en in zijn oeuvre als geheel, vanaf de allereerste gedichten tot en met de recente roman Onderworpen. Ook de schrijver zelf komt aan het woord, in verhelderende, soms hilarische interviews (‘[Nederland] is een klein, plat en eenvormig land’). En – tromgeroffel – in een nooit eerder gepubliceerde verzameling dagboekfragmenten, ‘hoe dan ook niet bedoeld om in boekvorm te worden gepubliceerd’, aldus de auteur.

Niet alles wat Houellebecq schrijft is even geweldig, maar het is altijd interessant en origineel, altijd de moeite waard. De nooit eerder gepubliceerde dagboekfragmenten zijn bij vlagen aangrijpend, Houellebecq klinkt afwisselend venijnig en hulpeloos. Soms allebei tegelijk.

Houellebecqs boeken hebben geen aanvulling nodig, natuurlijk. Maar het zou zomaar kunnen dat je, na Aan de rand van de wereld, zijn romans nog meer gaat waarderen. Zoals de beste schrijvers wordt Houellebecq interessanter naarmate je meer van hem weet.

Aan de rand van de wereld: Michel Houellebecq9789029538527_fcovr
Martin de Haan
Singel Uitgeverijen, 2015