Cubaanse sporters weten: de Amerikaanse droom is nu of nooit
Met vijftien spelers zat de Cubaanse voetbalploeg een week geleden nog aan de ontbijttafel in Phoenix. Net genoeg om drie wisselspelers te hebben voor het tweede groepsduel in de Gold Cup tegen Trinidad en Tobago, dat in de avond op het programma stond. Acht spelers waren om uiteenlopende redenen afwezig. De Cubanen zijn het wel gewend: toernooien in de VS, zoals de Gold Cup, gaan nooit probleemloos voorbij. Vooral dit jaar niet.
In Phoenix waren er zes Cubanen nog niet bij vanwege visumproblemen – ze kwamen Amerika niet in. De assistent-coach maakte het spelersprobleem zondag wereldkundig, want ook de bondscoach zelf had nog niet groen licht van de douane. Als Cubaan de VS binnenkomen, is een lastige missie. Ook als het reisdoel sporten is. Vervelend, maar niet onoverkomelijk.
Vertrokken
Groter probleem vormden de twee spelers die tijdens het toernooi met de noorderzon waren vertrokken. Aanvaller Kailen Garcia had het team al verlaten voor de aftrap van het openingsduel van Cuba tegen Mexico in Chicago, dat met 6-0 werd verloren. Garcia dook een paar dagen later op in Miami; de stad in het zuiden van Florida, bekend om zijn grote enclave geïmmigreerde Cubanen. “Ik wil de Amerikaanse droom leven”, zei hij daar tegen journalisten. Na de wedstrijd tegen Mexico ging het team terug naar het hotel en werd er gezamenlijk gedineerd. Daarna stond middenvelder Arael Arguellez op en vertrok.
Nee, het zat Cuba niet mee tijdens die eerste dagen van de Gold Cup, waarbij landen uit het Caribisch gebied en Noord- en Midden Amerika strijden om het kampioenschap van hun voetbalbond Concacaf. Eigenlijk zit het Cuba nooit mee als het land meedoet aan een toernooi dat wordt georganiseerd in de VS. Verdwijnende sporters zijn dan namelijk eerder regel dan uitzondering.
Wet feet, dry feet
Eenmaal in de VS kunnen Cubanen profiteren van een speciale regeling die in Amerika geldt voor hen. Elke Cubaanse immigrant mag legaal in de VS verblijven en kan daarna relatief snel het Amerikaanse staatsburgerschap aanvragen. Het is een regeling die stamt uit de tijd toen Cuba communistisch werd eind jaren vijftig en Amerika besloot gevluchte Cubanen niet terug te sturen. In 1995 werd de regeling aangescherpt en het staat nu bekend als de zogeheten wet feet, dry feet policy; als een Cubaan op zee wordt opgevist, wordt hij teruggestuurd naar Cuba of een ander land. Maar als hij met zijn voeten op Amerikaanse bodem staat, mag hij blijven.
Spoorloos verdwenen
De regeling heeft al menig Cubaans sportteam de das om gedaan. Want wanneer is het Amerikaanse staatsburgerschap nou dichterbij dan tijdens een toernooi op Amerikaanse sportvelden? Niet alleen voetballers kunnen de verleiding moeilijk weerstaan. Veel honkballers – sommigen zijn nu de beste spelers van de Amerikaanse competitie MLB – deden het ook. Vorige week was een groep van vier roeiers opeens spoorloos bij een roeitoernooi in Canada. Het toernooi vond plaats op een paar kilometer van de Amerikaanse grens.
De lijst is nog veel langer. Zo was er in 1967 al een Cubaanse bokser die bij de Pan Am Games in het Canadese Winnipeg goud won en kort daarna was verdwenen. In dat jaar, vijf jaar na de Cubacrisis en op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, leek een vlucht vanuit het gesloten Cuba naar Amerika op het oog logischer dan anno 2015.
Vrees
De Cubaanse president Raul Castro en zijn Amerikaanse ambtgenoot Barack Obama haalden het afgelopen half jaar namelijk in sneltreinvaart de banden aan. In april spraken de leiders van beide landen elkaar voor het eerst in een halve eeuw weer eens formeel. Washington en Havana kondigden zelfs aan weer ambassades in elkaars steden te openen. Een mijlpaal, want in 1961 sloot Amerika zijn ambassade in Havana. Nu de VS en Cuba elkaar weer gevonden lijken te hebben, is dat juist een motivatie voor sporters hun teams in de steek te laten. Dat zeggen experts op het gebied van Cubaanse sport en politiek tegen de Canadese krant The Globe and Mail.
Het wordt onderstreept door de acties van duizenden landgenoten. Na de toespraak van Obama in december, waarin hij aankondigde de diplomatieke banden met Cuba te willen herstellen, stapten Cubanen massaal in zelfgemaakte bootjes op weg naar Amerika. Sinds de toespraak van Obama is het aantal Cubaanse migranten dat in de VS aankomt structureel hoger dan in andere jaren.
Het verklaart de vluchtende voetballers tijdens de Gold Cup. Ze zien het als laatste kans om op een relatief makkelijke manier Amerikaan te kunnen worden. Wet feet, dry feet policy nadert zijn einde, vrezen ze. En de hoop op een beter leven in Cuba, ook als er straks vrij gehandeld mag worden met de VS, hebben ze niet.
Joe Kehoskie, die meerdere Cubaanse sporters de VS in hielp, zegt tegen The Globe and Mail dat het ontsnappen van atleten er vaak minder spectaculair aan toegaat dan gedacht. “Men denkt aan James Bond-scenario’s, waarbij beveiligingsagenten de spelers achtervolgen. Maar het is eigenlijk heel simpel”, zegt hij. Vaak wordt er via Facebook of telefonisch iets afgesproken. Daarna is het geregeld. Kehoskie denkt dat alle Cubaanse sporters die naar de VS afreizen op een of andere manier wel benaderd zijn om via een tussenpersoon het land in te komen. De drempel is laag.
Saillant
Dat bleek op de Gold Cup, want het bleef voor Cuba niet bij het deserteren van Garcia en Arguellez. Een aantal dagen geleden verschenen er plots nog twee spelers niet bij het ontbijt: middenvelders Dario Suarez en Aricheel Hernandez. Toen de coach van Cuba woensdag het wedstrijdformulier inleverde bij de scheidsrechter voor het laatste groepsduel tegen Guatemala, stonden ze op afwezig.
De spelers bleken niet de sterren van het team. Ook zonder hun inbreng won Cuba afgelopen woensdag met 1-0 van Guatemala. Het was meteen een belangrijke zege, want met de drie punten plaatste Cuba zich als nummer drie in de poule voor de kwartfinale van het toernooi.
In de kwartfinale in Baltimore wacht Amerika. Saillanter kan het niet. De Cubaanse spelers die wel bij hun ploeg zijn gebleven, hoeven spreekwoordelijk alleen maar de kleedkamer van de tegenstander in te lopen om Amerikaan te worden. Gaan ze hun voormalig ploeggenoten laten zien dat ze voor het verkeerde land hebben gekozen? Het zal ze in ieder geval motiveren.
