The Farewell Party: lachen, gieren, brullen om euthanasie (***)
Van een film als The Farewell Party, een gitzwarte komedie over dood en euthanasie, zou je verwachten dat-ie gemaakt is in een zeer geëmancipeerd en bovenal geseculariseerd land, door het gemak waarmee de makers taboes behandelen. Maar nee, deze gedurfde productie komt uit Israël, waar het orthodoxe geloof nog altijd belangrijk is en religieuze kritiek niet altijd wordt gewaardeerd.
The Farwell Party staat bol van de kritiek op religie, en heeft daardoor een heel menselijke karakter. Menslievend, bijna. Hoe help je iemand die ondraaglijk lijdt, en met welke ethische dilemma’s krijg je te maken? De film was in Israël een echte kaskraker en won vier Israeli Film Academy Awards, de belangrijkste filmprijzen in Israël.
In de film volgen we een hoogbejaarde vriendengroep in een bejaardentehuis in Jeruzalem woont. Eén van hen is terminaal ziek, Max. Van Max hoeft het leven niet meer, hij zou er het liefst zelf een einde aan maken. In het geheim – euthanasie is in Israël immers strafbaar – maakt zijn vriend Yehezkel voor hem een machine, die via een infuus dodelijke vloeistof in het lichaam van de gebruiker spuit door slechts één druk op de knop. Zo gezegd, zo gedaan, en Max beëindigt zijn leven.
In het tehuis kan niets geheim blijven, en het nieuws over de euthanasiemachine verspreidt zich als een lopend vuurtje. Yehezkel krijgt het ene na het andere verzoek om het apparaat te gebruiken.
The Farewell Party is het speelfilmdebuut van het regisseursduo Tal Granit en Sharon Maymon. Wat meteen opvalt is dat zij een goede balans hebben gevonden tussen (zwarte) humor en sentiment. De film begint bijvoorbeeld met een telefoongesprek tussen een oude vrouw en Yehezkel die zich, geholpen door een flinke galm op de lijn, voordoet als God. Een absurd gesprek, vol misverstanden en komische oneliners. Snel daarna krijgt de kijker het eerste dilemma voorgeschoteld: hoe ver wil je gaan als iemand je vraagt te helpen bij zelfdoding?
Ook Yehezkel krijgt het moeilijk als zijn vrouw Levana, die aan Alzheimer lijdt, eraan denkt om de machine te gebruiken voor haar dood. Helemaal als ze ziet wat haar voorland is: een deprimerend verzorgingstehuis waar mensen als kasplantjes door beslagen ramen voor zich uit staren, en geen idee hebben waar ze zijn. Een treffende uitspraak in The Farewell Party is dan ook: “Ze laten ze leven, alsof sterven een misdaad is”.
Het zijn vooral de grijze acteurs en actrices die de lach en de traan weten te ontlokken. De vriendschap tussen de oudjes komt als echt over, en zelfs de ietwat infantiele pogingen om hun jeugd te herbeleven – naakt in een plantenkas zitten – zijn geloofwaardige acties. De meeste acteurs zijn grote namen in de Israëlische cinema en op toneel.
Het verhaal verloopt daarentegen stroef. Granit en Maymon laten hier en daar steken vallen, zoals een scène in waarbij alle ouderen in zingen uitbarsten, vergelijkbaar met het nummer Wise Up in Magnolia (1999). Een nogal vreemde scène, die compleet los lijkt te staan van de rest van de film. En ook het einde is wat vreemd. Alsof de schrijvers ineens klaar waren met het verhaal.
Al met al is The Farewell Party een prettige film, vooral door het acteerensemble. Vergeet het liedje. Genoeg andere momenten komen wél goed uit de verf. Het feit dat The Farewell Party als politiek en religieus incorrecte film een pleidooi weet af te leveren voor euthanasie, zegt genoeg over de overtuigingskracht van de film.
