Joost Zwagerman (1963 – 2015) over zijn literaire helden
Schrijver Joost Zwagerman (1963 – 2015) had vele literaire helden. Op uitnodiging van HP/De Tijd gaf hij ons in 2013 een klein college literatuur: wat zijn de drie beste romans ooit geschreven, wie is de beste schrijver ter wereld en welke tien boeken moet elke jonge schrijver hebben gelezen?
Wat zijn volgens u de drie beste romans ooit geschreven, en waarom?
Madame Bovary, Gustave Flaubert (1856)
“Een must read voor iedereen die ernst maakt met het schrijverschap. Van Flaubert leer je zorgvuldig en effectief formuleren; iedere zin uit dit boek staat er fier gebeeldhouwd bij. En wat is Emma Bovary nu eigenlijk voor een vrouw? Een smachtende romantische en zinnelijke vrouw of een eeuwig ontevreden zeurwijf uit de kleinburgerij? Allebei misschien – dat is het raadselachtige.”
Herzog, Saul Bellow (1964)
“Soms vallen boeken bij herlezing tegen – maar in geval van Herzog snapte ik niet waarom ik bij eerste lezing niet had gezien wat voor een briljant boek dit is. Het gaat over een briljante man, Moses Herzog, die door iedereen wordt bewonderd, maar die tegelijkertijd in een diepe bestaanscrisis verkeert. Alles van en over de wereld weten, en tegelijk niet (meer) weten hoe je van uur tot uur moet leven – ziehier de hel waar Moses Herzog in vertoeft.”
Lolita, Vladimir Nabokov (1955)
“Bestaat er iemand die de stijl van Nabokov kan overtreffen? Ik denk van niet. Lolita is een van zijn vele meesterwerken. Je kunt het boek blijven herlezen, omdat Nabokov van iedere zin een kunstwerk weet te maken.”
“Het wonder is dat je Humbert Humbert vanwege zijn aanrandingen van de twaalfjarige Dolores Haze wel verachtelijk móet vinden, en je je allesbehalve met hem kan identificeren, maar dat het verhaal van hun verbintenis je niettemin wél bij de lurven grijpt en meesleept.”
“Nabokov zei ooit: ‘Het domste dat een lezer kan doen is zich tijdens het lezen identificeren met een personage.’ Lolita vormt de illustratie bij die stelling. De ideale lezer identificeert zich niet met een personage, maar stelt zich open voor het verhaal, en dan vooral ook voor de stijl van een roman.”
Wie is volgens u de beste schrijver ter wereld?
“De beste schrijver ter wereld is naar mijn smaak Vladimir Nabokov. Op stilistisch niveau is hij, denk ik, door niemand te evenaren of ooit geëvenaard. Los van het feit dat je, al lezende in Nabokov, leert dat je in alle nederigheid dankbaar mag zijn voor het, in vergelijking met Nabokov, beperkte talent dat ons allen (de rest van de schrijvers ter wereld) gegeven is. Ik leerde van hem dat ieder woord telt. Dat stijl, zoals Nabokov het zelf typeerde, ‘het eerste en laatste bezit’ is van iedere schrijver. En daar sluit ik me graag bij aan. Stijl is alles.”
Welke tien boeken zou u elk beginnend schrijver aan willen bevelen?
Het portret bovenaan deze pagina is speciaal voor dit interview vervaardigd en is van de hand van Rik Reimert.
