Waarom het hart van Afrika opnieuw in brand staat
Wie de film Hotel Rwanda heeft gezien, weet: dát nooit meer. De film, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een hotelmanager ten tijde van de clash tussen de Hutu’s en de Tutsi’s in de Rwandese hoofdstad Kigali, speelt zich af in de jaren negentig. Om precies te zijn: tijdens de dagen van de genocide in 1994. De wereld kijkt lang weg voordat er wordt ingegrepen. Misschien wel te lang. En toch lijkt de gespannen situatie in Burundi angstvallig veel op het scenario van de film.
Burundi staat in brand. De Hutu’s en de Tutsi’s staan opnieuw lijnrecht tegenover elkaar in het hart van Afrika. In juli van dit jaar werd president Pierre Nkurunziza onrechtmatig herkozen. Zijn derde termijn als president is in strijd met de grondwet in Burundi. Een president mag er maximaal twee termijnen dienen. Talloze Burundese burgers ontvluchtten ondertussen het land, en volgens de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties, Zeid Ra’ad al-Hussein, zijn al zeker vierhonderd mensen om het leven gekomen en werden 3500 mensen om politieke redenen gearresteerd. Onlangs nog werden De Volkskrant-journalisten Kees Broere en Sven Torfinn opgepakt in het land.
Tweespalt
Opnieuw is etnisch geweld aan de orde. Zowel bij de regering, als bij de oppositie. Net als ten tijde van de genocide in Rwanda. Destijds werden bij het geweld tussen Hutu’s en Tutsi’s naar schatting 300.000 mensen met kapmessen afgeslacht, vooral Tutsi’s, en gematigde Hutu’s. Een troepenmacht van de Verenigde Naties was niet bij machte om daar iets aan te veranderen. In de film Hotel Rwanda komt de machteloosheid pijnlijk naar voren als de VN-troepen bezoekers van het hotel ‘Rwanda’ proberen te evacueren. Alleen de buitenlandse gasten worden geëvacueerd, gasten uit Rwanda blijven achter.
In Burundi, een van de armste landen ter wereld, is de meerderheid van de bevolking Hutu (85 procent). Gematigde Hutu’s en Tutsi’s protesteerden tijdens de herverkiezing van president Nkurunziza. Handlangers van de president stookten de aloude spanningen tussen de etnische groepen naar aanloop van de verkiezingen flink op.
Afrikaanse Unie
De Afrikaanse Unie liet kort na de constateringen van VN-commissaris al-Hussein weten dat het een genocide in Burundi niet zal toestaan, en gaat vredestroepen naar het land sturen. Ook wanneer Burundi daar geen toestemming voor geeft. De vijfduizend militairen schieten president Nkurunziza in het verkeerde keelgat, zo laat hij weten aan de BBC. Hij dreigt de vredestroepen aan te vallen. En dat terwijl de vredestroepen juist een nieuwe burgeroorlog in het hart van Afrika en verder etnisch geweld moeten voorkomen.
Als het aan de Afrikaanse Unie ligt, komt het ditmaal dus niet tot een genocide. Maar hoe machtig en krachtig is de Afrikaanse Unie? Indien de Unie overgaat tot het sturen van troepen, dreigt een clash tussen de eigen vredestroepen en die van Burundi. Het zal in ieder geval voor het eerst zijn dat de Unie haar macht gebruikt om een land binnen te gaan zonder de toestemming van de lokale autoriteiten. Uitzonderlijk, want een interventie zonder toestemming is alleen mogelijk wanneer er sprake is van zeer ernstige omstandigheden zoals genocide of oorlogsmisdrijven tegen burgers van dat land.
Als het al niet tot een botsing tussen Burundi en de Afrikaanse Unie komt, dan ligt een etnische clash op de loer. Of de vredestroepen ditmaal wél op tijd zijn, en bij machte – of niet- dat is de vraag. Een burgeroorlog dreigt, voor zover die nog niet is begonnen. Het hart van Afrika staat opnieuw in brand.
