Polen op ramkoers met EU – dreiging met Artikel 7
Nog geen anderhalve maand geleden trok minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) het bedrag van 1,3 miljoen euro uit om de onafhankelijke journalistiek in Rusland te steunen. Binnen de grenzen van Europa hanteren we de superieure westerse standaarden.
Op dat moment schreef ik al over de hypocrisie die langs de lokken van Koenders droop. In Hongarije bestaat er al jaren geen persvrijheid meer onder Viktor Orbán. En Polen gaat Hongarije nu snel achterna. Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid, van partijleider Jarosław Kaczyński en premier Beata Szydło, voert sinds de verkiezingsoverwinning zo’n anderhalve maand geleden in sneltreinvaart hervormingen door.
Zo heeft de invoering van een nieuwe mediawet ervoor gezorgd dat een viertal prominente gezichten van de omroep zijn verdwenen. Het gaat om drie directeuren van zenders van de Poolse publieke omroep TVP en om Tomasz Lis, een van de bekendste journalisten van Polen met een eigen talkshow.
Het is onduidelijk of de vier uit vrije wil zijn opgestapt, of dat ze zwaar onder druk zijn gezet om te vertrekken. Volgens de nieuwe mediawet kan de Poolse regering leden van het bestuur en de raden van toezicht bij de TVP benoemen, de Poolse regering wil van de publieke omroep ‘nationale cultuurinstituten’ maken. Eerder werd al een nieuwe wet door het parlement geloodst die de macht en onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof indamt.
Polen ligt daarmee op ramkoers met Europa. De Duitse eurocommissarris Günther Oettinger (Media) stelt in de Frankfurter Allgemeine dat Polen stemrecht in Brussel kan verliezen als het land zich niet voegt en is voornemens dat volgende week in de Europese Commissie voor te stellen.
Enkele maanden terug vroeg ik Frans Timmermans bij een lezing of Hongarije niet een dictatuur is. Dat onze man in Brussel een hekel aan de ‘Viktator’ heeft is bekend, maar hij liet zich (uiteraard) niet uit de tent lokken. Wel wilde hij erover kwijt dat wie zich niet aan de regels houdt in the end een Artikel 7-procedure aan z’n broek kan krijgen. Dit is wat in de binnenlandse politiek het geweldsmonopolie is: het ultieme dreigement om mensen in het gareel te houden. Met Artikel 7 van het Lissabonverdrag kunnen landen geschorst worden en alle stemrechten ontnomen.
Het feit dat de EU nu al naar dit uiterste redmiddel grijpt geeft aan hoe nijpend de situatie blijkbaar is. Gevreesd wordt dat Polen een beetje tussen Europa en Rusland komt in te hangen, met alle geopolitieke gevolgen van dien.
De weggebonjourde Poolse journalist Tomasz Lis zegt in een open brief dat hij de Poolse democratie wil blijven verdedigen en dat hij voortaan ‘elders’ zijn tv-programma zal maken. Misschien heeft minister Koenders nog een zakje geld liggen om de onafhankelijke journalistiek te stimuleren.
