Spring naar de content

Discriminatie is nog altijd iets anders dan een botoxgrap

Chantal Janzen is er helemaal klaar mee, al die narigheid op social media. Het hoogblonde multi-talent, ster van diverse musicals, tv-shows en Rivella-commercials, maakt een helder statement naar alle ‘haters’ (op z’n Engels uitspreken), door op de foto te gaan in een T-shirt, met een tekst erop. ‘Be nice or Leave’. Zo heet namelijk de campagne van fotograaf William Rutten, die moet zorgen voor ‘meer respect’ op sociale media.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Walt van der Linden

Nu is de betekenis van het woord ‘respect’ de laatste jaren sneller gedevalueerd dan de Zimbabwaanse dollar – op het moment van schrijven vertegenwoordigt deze een waarde van ‘leuke blouse’ of ‘goeie retweet’. Voor de definitie in deze context kunnen we dus alleen bij Rutten terecht. “Er zijn altijd weer mensen die het blijkbaar nodig vinden iets lelijks neer te moeten zetten over het uiterlijk van die persoon, zijn geaardheid of andere persoonlijke aanvallen.”

Ik ben Rutten zeer erkentelijk voor deze toelichting. Hij laat namelijk precies zien waar de schoen wringt bij Be Nice or Leave.  Kwetsende opmerkingen over een afwijkende seksuele geaardheid? Daar is een woord voor: homofobie. Iets ‘lelijks over iemands uiterlijk neerzetten’, bijvoorbeeld: Linda de Mol een ‘opgespoten cavia’ noemen? (Ze las deze tweet voor bij een Shownieuws-item over de campagne.) Dat is hoogstens een rotopmerking, of een rake observatie, afhankelijk van wie je het vraagt (volkszanger Frans Duijts bleek een ‘talentloze prutser’).

In Nederland hebben we momenteel een serieus probleem met mensen die op social media los gaan over ‘zwarte pieten’ in het Nederlands elftal, of juichend reageren op berichten over verdronken vluchtelingen. Dat soort mensonterend racisme wordt nu gelijkgesteld aan een gebbetje over de chemische substantie waar een steenrijk kijkcijferkanon haar wangen mee vult. Ik ben geneigd te zeggen: het onderscheid is relevant.

Kritiekloos klapvee
Wie zijn trouwens die BN’ers voor wie we zo lief moeten zijn? Radiomakers die vier ton belastinggeld per jaar opstrijken om de getapte jongen uit te hangen en zich na een weekje vasten toe te laten juichen als een groep zojuist op aarde teruggekeerde astronauten. Voetballers die hun jonge fans toebijten dat ze met hun vingertjes van de Maybach moeten afblijven. Ze hebben ons geld, onze aandacht en onze adoratie al, wat willen ze nou nog meer? Bedankt, Caroline, voor je heldere uitleg over de inspanningen van de Postcode Loterij? Mooi gezongen, Claudia? Je bent geloofwaardig, Ard van der Steur? Deze mensen hebben baat bij een confrontatie met de werkelijkheid. Niet bij kritiekloos klapvee.

Het zijn trouwens niet alleen de BN’ers die genoeg hebben van de haters. Collectief hebben we onze Facebook-pagina’s veranderd in virtuele blijf-van-mijn-lijfhuizen, waar we de realiteit buiten houden met een haag van cheerleaders die ons vertellen hoe leuk ons haar zit en hoe geniaal onze brain farts over de oorlog in Syrië zijn. Alternatieve universa, waarin alles goed en geweldig is en iemand met een afwijkende mening een spelbreker  – welbeschouwd een heel naar persoon eigenlijk, snel op ‘blokkeren’ drukken. We zouden nog in de verleiding komen ons eigen gelijk in twijfel te trekken.

Zonder (zelf)spot geen vrijheid van meningsuiting, geen maatschappijkritiek, geen relativisme – en daar krijg je alleen maar absoluut vorsten en totalitaire systemen van. Gun het gepeupel hun afkeer en afgunst. Accepteer dat die meestal niet de vorm van scherpe satire of een zorgvuldig opgebouwd betoog zal hebben. Sociale media geven nu eenmaal ook aan ‘het volk’ een stem en die laat zich niet beperken tot de optie hier en daar een ‘like’ uit te delen, een artikel te sharen of een oneliner te retweeten.

Terwijl de toplaag een heuse campagne start ter bescherming van fragiele ego’s, lijkt de onderkant ook inderdaad elk besef van decorum te zijn verloren. Ik ben er niet van overtuigd dat het onderscheid tussen off- en online hier relevant is. Oerwoudgeluiden in stadions, rellen bij gemeenteraadsvergaderingen, vluchtelingen doodwensen op Facebook. Je afkeer uiten via geweld, racisme en dreigementen moet worden afgekeurd én bestraft.

Pannekoek
Het fundamentele probleem van Be Nice or Leave, het niet maken van een onderscheid tussen discriminatie en een botoxgrap, is ook de grootste gemene deler van deze gedragingen. Wat we zijn vergeten, en opnieuw zullen moeten leren: wat het onderscheid is tussen toelaatbaar en ontoelaatbaar. Tussen een mening en een belediging. Tussen beledigen en discrimineren. Tussen een grap over plastische chirurgie en het afwijzen van een afwijkende geaardheid. Tussen een ludieke actie en het uitbeelden van een lynchpartij. Tussen Marco van Basten een ‘pannekoek’ noemen en Marko Vejinovic met de dood bedreigen. Dáár gaat het om.

Maar lief zijn voor BN’ers omdat ze adoratie van ons verwachten? Houd toch op, zeg.

Onderwerpen