Waarom de overheid zelf verantwoordelijkheid moet nemen in omgang met lobbyisten
Lobbyisten staan er niet goed op in Den Haag. Dat bleek afgelopen week toen Ben Bot in opspraak raakte na een artikel in NRC Handelsblad.
De CDA’er, voormalig diplomaat en minister van Buitenlandse Zaken, lobbyde ongevraagd en onaangekondigd bij onder meer minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel. In een gesprek dat hij met haar had om te praten over de politieke situatie in Egypte bracht hij een buitenlandse aanbesteding van een scheepsbouwer voor wie hij lobbyt aan de orde. De 78-jarig Bot moest afgelopen week diep door het stof. Vorig jaar was er een rel over het ‘meeschrijven’ van ING bij een wettekst bij het ministerie van Financien. Minister Dijsselbloem verklaarde toen dat ‘belanghebbenden, deskundigen, organisaties of personen geconsulteerd’ en ‘goede suggesties, ook tekstvoorstellen, kunnen daarbij worden overgenomen – maar steeds onder volledige verantwoordelijkheid van ons als bewindspersonen’.
Volgens professor Arco Timmermans, die de leerstoel Public Affairs bekleedt op de Universiteit Leiden (en die wordt bekostigd door de Beroepsvereniging voor Public Affairs), is het terecht dat zich misdragende lobbyisten worden aangepakt, maar moet de overheid ook goed naar zichzelf kijken. “We moeten in Nederland nog beginnen met een discussie over hoe het openbaar bestuur daar nou zelf naar kijkt”, laat hij weten aan HP/De Tijd. “Dat hoort, vind ik, wel bij de taakopvatting.”
Hij doelt daarmee op algemene omgangsvormen van het openbaar bestuur met lobbyisten. Op dit moment bestaan die namelijk niet, een zeer specifiek geval inzake de tabaksindustrie daargelaten. “De meest concrete regel die ik ken is dat er vanuit het ministerie van VWS een beleidslijn is die zegt dat contacten met de tabaksindustrie beperkt dienen te zijn tot één keer per jaar met vertegenwoordigers van de hele sector over uitvoeringstechnische kwesties.” De reden daarvoor is, stelt Timmermans, dat er een protocol van de WHO is aangenomen door vele landen, waaronder Nederland, waarin er wordt gewaarschuwd voor contacten met de tabaksindustrie. “Voor andere lobbyisten is er niets geregeld”.
Wel constateert de Leidense bijzonder hoogleraar dat er enige beweging is op dit punt. Zo liet minister Ploumen zich afgelopen week in een debat over de kwestie-Bot ontvallen dat ze ‘niet gediend’ was van gesprekken die onder valse voorwendselen worden aangevraagd en dat ‘de deur de volgende keer dicht is’ als hier sprake van is. Om het debat hierover verder te voeren organiseert Timmermans op 15 maart een discussie over de rol van de overheid als ‘ontvangende’ en soms vragende kant van belangenbehartiging. “Behalve zo nu en dan een inititatief of motie in de Tweede Kamer is daar nog weinig aandacht voor in Nederland. Daar mag wel wat verandering in komen”.
