Behandel me als een mens en een beetje als een dame
class="p1">De slogan ‘Behandel me als een dame’ doet denken aan opengehouden deuren, aangeschoven stoelen, bonbons, bloemen en strategisch opstaan om je neus te poederen als de rekening op tafel komt. Maar dit keer gaat het niet over galanterie of ingesleten rollenpatronen. Het vrouwennetwerk WOMEN Inc. wil er aandacht mee vragen voor ongelijkheid in de gezondheidszorg, waar het mannenlichaam de standaard is. Met alle gevolgen van dien.
Aletta Jacobs was in 1871 de eerste vrouw die tot een Nederlandse universiteit werd toegelaten om geneeskunde te studeren. Aanvankelijk met een proeftijd van een jaar. Maar in 1878 werd ze de allereerste vrouwelijke arts van ons land. In de Verenigde Staten ging Elizabeth Blackwell haar al in 1849 voor. Maar tot die tijd waren artsen en hun studenten altijd mannen geweest, en het werd onzedig gevonden om in een kring rond een ontkleed vrouwenlichaam te staan. Daarom oefenden ze op andere mannen.
Denk aan Rembrandts beroemde schilderij De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp (1632), te zien in het Mauritshuis in Den Haag. Daarop kijken zeven mannen in zwarte gewaden met witte molensteenkragen toe hoe dokter Tulp het lichaam van een eerder die dag opgehangen dief ontleedt. Tweeënhalve eeuw later schilderde de Amerikaanse kunstenaar Thomas Eakins een vergelijkbaar tafereel, alleen buigen de mannen (ongeveer veertig dit keer) zich op het olieverfdoek The Agnew Clinic (1889) over een vrouwenlichaam met blote borsten. Nadat het werk eerst voor twee tentoonstellingen werd geweigerd, zorgde het vier jaar later voor controverse op de World’s Columbian Exposition in Chicago. Ook al werd de onfatsoenlijk afgebeelde vrouw geopereerd aan kanker in haar linkerborst.
Jawel, de seksualisering van het vrouwenlichaam heeft dus behalve tot preutse censuur ook tot slechtere zorg geleid. En volgens WOMEN Inc. heeft het vroegere gebruik van uitsluitend mannelijke proefkonijnen nog steeds invloed op hoe vrouwen behandeld worden.
Maar ook in de moderne gezondheidszorg delven vrouwen het onderspit, omdat het vanwege hun schommelende hormoonspiegel en de kans op zwangerschap tijdrovender en kostbaarder is om ze mee te nemen in medisch onderzoek. Het stellen van verkeerde diagnoses en het niet herkennen van hartinfarcten zijn slechts enkele gevolgen daarvan. Maar ook medicijnen zijn vaak niet voldoende op vrouwen getest, waardoor vrouwen zestig procent meer kans op bijwerkingen hebben. Ook omdat voor de dosering van het (gemiddeld zwaardere en grotere) mannenlichaam uit wordt gegaan.
Er werd hier en daar smalend gelachen. Maar jullie feministen wíllen toch juist altijd gelijk behandeld worden? Dat klopt. Als er geen aanleiding is om dat niet te doen: graag. Het filmpje van WOMEN Inc. slaat wat dat betreft een beetje de plank mis. Een mannenstem strooit met feitjes terwijl een vrouwenstem af en toe mag reageren met ‘Oh?’ of ‘Nouja!’ of ‘He?’ — een verschijnsel dat ook wel mansplaining wordt genoemd.
Maar dat er lichamelijke verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen hebben zelfs de meest radicale, stekeblinde feministen nooit ontkend. Gelijke behandeling is in dit geval dus niet precies dezélfde behandeling, maar een behandeling met precies dezelfde kans op een goede afloop. En hoe kun je daar nou tegen zijn?
