Onduidelijkheid troef bij definiëren en meten moderne slavernij
Volgens de Global Slavery Index werken er wereldwijd 45.8 miljoen mensen onvrijwillig; als moderne slaaf. Toch gek dat de Internationale Arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties het heeft over maar 21 miljoen slaven.
Het is de ideale wereld voor de journalist. Een non-profitorganisatie doet onderzoek naar een globaal maatschappelijk probleem en publiceert de resultaten van de complexe research in hapklare en begrijpelijke brokken. Het zijn onderzoeken waar journalisten en mediaorganisaties van smullen. De Global Slavery Index van de Australische filantropische Walk Free Foundation is een voorbeeld van dat soort onderzoeken. De organisatie, in 2012 opgericht door de Australische miljardair Andrew Forrest, heeft als hoofddoel het uitbannen van slavernij en zoekt sinds 2013 uit hoe het staat met dit wereldwijde probleem.
45.8 miljoen
Volgens de index van 2016 zitten 45.8 miljoen wereldburgers gevangen in een vorm van moderne slavernij. Volgens de organisatie is iemand een ‘moderne slavendrijver’ wanneer hij of zij de macht over een andere persoon heeft en die op zo’n manier van zijn vrijheden ontdoet en onder druk zet zodat de ‘slavendrijver’ de ondergeschikte kan uitbuiten naar gelang zijn of haar eigen profijt. Je hebt snel je mond vol van deze ruimhartige omschrijving.
Volgens de International Labour Organisation (ILO) van de Verenigde Naties kan het nog breder. Moderne slavernij is volgens de arbeidsorganisatie al het werk dat onvrijwillig of onder dwang gedaan wordt. De slachtoffers zijn volgens het ILO veelal te vinden in de seksindustrie, maar het komt ook voor dat mensen onder dwang werken om schulden af te lossen.
Gat
Twee typologieën leveren op dit vlak ook twee compleet andere sets resultaten op. Waar de index van de Walk Free Foundation het dus heeft over bijna vijftig miljoen moderne slaven hebben de laatste cijfers van het ILO uit 2012 het over 20.9 miljoen. Dat wil op het eerste oog niet zeggen dat een van de twee er gigantisch naast zit, want de index heeft sinds 2012 het gat gevuld. Kijkend naar de eerste Global Slavery Index uit 2013 zit er niet eens zo’n groot gat tussenbeide. De index heeft het over 29.8 miljoen moderne slaven; een aantal dat meer lijkt op de ILO-cijfers.
Er is na de eerste twee edities van de index (2013 en 2014) heel veel kritiek op de organisatie van Forrest. Menselijk uitbuiting zou in zulke verschillende vormen voor komen dat een groot deel ervan verborgen is en blijft, beargumenteert Anne Gallagher, deskundige op het gebied van moderne slavernij, al snel op de site van The Guardian. Dat maakt het volgens haar onmogelijk om te bewerken tot een correcte index. Ook was er slechts in 19 landen echt onderzoek gedaan. De rest van de cijfers kwamen uit tweedehands bronnen. Zo zouden er twee jaar op rij precies 2200 moderne slaven in ons land zijn. Op 1 juli 1863 is de slavernij in Nederland afgeschaft, maar er zijn dus nog steeds slaven.
17.500 moderne slaven in Nederland
De Walk Free Foundation ging daarop terug naar de tekentafel en kwam dit jaar terug met een groter onderzoek. De organisatie baseert de resultaten nu op 42.000 respondenten en reeds bestaande rapporten. Door de nieuwe methodologie zijn er alleen in ons land 15.300 moderne slaven bijgekomen. Dat aantal komt in de buurt van de 21.000 Nederlanders die Stichting Fairworks, dat onderzoek doet naar verborgen slavernij in Nederland, in 2012 begrootte.
Het berekenen van moderne slavernij blijft een complexe zaak, vooral door de verborgen kant ervan. Het CBS durft zich er niet aan te branden. Daarom is het bewonderenswaardig dat er organisaties zijn die hun nek op het hakblok durven te leggen en een poging wagen. Hun cijfers zijn misschien nog niet volledig, maar roepen wel genoeg verontwaardiging op om moderne slavernij op de politieke agenda te zetten.
