En wéér keert naziroof naar de eigenaar. Welk kunstwerk volgt?
The National Gallery of Art in Washington heeft een kunstwerk, gestolen tijdens het naziregime, teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar, zo viel vrijdag in The Guardian te lezen. Het is niet het eerste kunstwerk dat sinds de oorlog terugkeert naar de rechtmatige eigenaar en vast en zeker ook niet het laatste.
Het was een emotioneel weerzien met de in 1817 vervaardigde tekening van de Duitse kunstenaar Julius Schnorr. Johann Schiller, achterneef van de oorspronkelijke eigenaar van het werk, en zijn vrouw pinkten een traantje weg toen zij de tekening terugkregen van het museum in Washington. Het was echter niet het eerste kunstwerk dat mee naar huis mocht, want inmiddels is dit het zestiende werk dat het museum in Washington teruggeeft. De oorspronkelijke eigenares Marianne Schmidl moest de tekening tijdens het naziregime in Wenen gedwongen afstaan. Zijzelf kwam terecht in een concentratiekamp in Polen en werd in 1950 doodverklaard.
Ook in de Nederlandse musea hangen waarschijnlijk nog werken die mogelijk zijn gestolen of gedwongen zijn verkocht tijdens de oorlog. De website Museale Verwervingen heeft een lijst van 149 kunstwerken, veelal schilderijen, die vanaf 1933 door musea zijn verworven en waarvan het onduidelijk is of deze ooit in bezit waren van oorlogsslachtoffers. Onder de mogelijk gestolen werken zijn ook veel joodse rituele objecten. Mits aantoonbaar dat het om familiebezit gaat, zijn deze kunstwerken nog steeds af te halen door erven. Vorig jaar werden er nog diverse kunststukken afgestaan door Museum Tongerlohuys, Dordrechts Museum, Amsterdam Museum en Zuiderzee Museum. Dit laatste museum retourneerde zelfs een boot, een zogenaamde ‘IJstjotter’, aan de erven van de joodse koopman Andries Witmond.
Een beroemd voorbeeld van kunstroof door de nazi’s is het schilderij Adèle Bloch-Bauer I (hierboven op de foto), waarvoor rechtmatige eigenaar Maria Altmann, nicht van de afgebeelde Adèle, een jarenlange rechtszaak voerde met de regering van Oostenrijk en die uiteindelijk won. Haar verhaal werd vorig jaar verfilmd in het Britse drama Woman in Gold. Deze maand verscheen de Nederlandse vertaling van The Lady in Gold van Anne-Marie O’ Connor, over het verhaal van Adèle en de strijd om haar wereldberoemde portret.
Foto: Flickr | Peter K. Levy
