Spring naar de content

Het oor van Van Gogh: de meest gangbare theorie lijkt onwaar

Het ‘mysterie’ rond het afgesneden oor van Vincent van Gogh in 1988 werd een van de beroemdste verhalen uit de kunstgeschiedenis. Toen Bernadette Murphy eerder dit jaar een tekening presenteerde bij de opening van de tentoonstelling De waanzin nabij: Van Gogh en zijn ziekte in het Van Gogh Museum kopte de kranten dat het mysterie opgelost was: Van Gogh sneed zijn hele oor eraf. De meest gangbare theorie – dat Van Gogh zichzelf verminkte naar aanleiding van een ruzie met zijn vriend Paul Gauguin – wordt nu betwist.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Door Postma

Volgens de arts, Félix Rey, bij wie Van Gogh onder behandeling kwam in het ziekenhuis van Arles nadat hij zijn oor had afgesneden liet Van Gogh niks los over zijn motivatie: “Toen ik hem aan de praat wilde krijgen over de beweegreden zichzelf een oor af te snijden, antwoordde hij mij dat het een strikt persoonlijke zaak was.”

Over de beweegreden en aandoeningen van de schilder is veel gespeculeerd. Hij zou aan verschillende ziektes lijden waaronder epilepsie, schizofrenie, en een manisch-depressieve stoornis. Ook overmatige alcoholconsumptie zou niet bijdragen aan zijn gezondheid. Hoewel er ook even werd gedacht dat Van Gogh vermoord was, waren dit waarschijnlijk factoren die medebepalend waren voor het besluit van Van Gogh om zelfmoord te plegen in 1890.

Als reden voor het afsnijden van zijn oor wordt samen met zijn aandoeningen gegeven dat de schilder ruzie had met zijn vriend en kunstenaar Gauguin. Het Van Gogh Museum meldt: “Vincent van Gogh sneed zijn linkeroor af toen de spanningen met Paul Gauguin, de kunstenaar met wie hij al enkele weken in Arles samenwerkte, hoog opgelopen waren.” Hoewel het museum deze theorie niet in twijfel lijkt te trekken, is er nu een onderzoek naar Van Goghs tijd in de Provence dat stelt dat het het bericht dat Vincents broer zou gaan trouwen ertoe geleid heeft dat hij zijn oor afsneed.

Het was al bekend dat Van Gogh zich ellendig voelde door dit bericht, met zijn broer Theo had hij een hechtte band en bovendien werd hij financieel door hem onderhouden. Het plotselinge huwelijk zou deze band kunnen verstoren. Er werd echter gedacht dat Vincent dit pas te weten kreeg nadat hij zijn oor had afgesneden. De auteur van Studio of the South, Martin Bailey zegt bewijs te hebben dat het zo goed als zeker is dat Van Gogh het op de bewuste dag al wist. Hij zou eerder die dag een brief van Theo ontvangen hebben met het nieuws. Volgens Bailey is het waarschijnlijker dat dit bericht Van Gogh ertoe dreef zichzelf te verminken dan de ruzie met Gauguin.

Duidelijk is dat de definitieve geschiedenis over  het leven van Nederlands meest bekende schilder nog niet geschreven is en misschien ook wel nooit geschreven wordt.

Studio of the South. Van Gogh in Provence verschijnt vandaag.