Spring naar de content

5 vragen over Rusland dat uit het ICC stapt

Rusland heeft als zoveelste grote natie het Internationaal Strafhof in Den Haag de rug toegekeerd. Heel verrassend is de stap van de Russen niet, maar er blijven enkele vragen over.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jessy de Cooker

1. Waarom stappen de Russen uit het Internationaal Strafhof?
Het zaadje voor het Russische vertrek wordt na de oorlog van het land met Georgië gezaaid. In augustus 2008 strijden de twee naties om delen van de in Georgië liggende streken Zuid-Ossetië en Abchazië. Rusland wint de vijf dagen durende oorlog, maar wordt door de internationale bondgenoten gezien als de agressor. Begin dit jaar opent het Internationaal Strafhof (ICC) een onderzoek naar de oorlog in Georgië. Er zou sprake zijn van oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken reageert ontstemd.

De druppel voor de Russen is de recente kritiek van het hof op het handelen van hun land tijdens de annexatie van de Krim. Afgelopen dinsdag bracht het strafhof een rapport naar buiten waarin het de Russische annexatie van het schiereiland een ‘bezetting’ noemde. In de jaarlijkse rapportage over de zaken van de voorgaande maanden wordt Rusland gezien als agressor in het conflict. Voor de Russen is die verdachtmaking en het feit dat het Internationaal Strafhof sinds de oprichting in 2002 slechts vier zaken wist te sluiten genoeg om zijn steun in te trekken.

2. Wat is het Internationaal Strafhof en wat doet het?
Het is 17 juli 1998 wanneer 139 VN-landen het verdrag van Rome tekenen. Daarin geven ze aan het met het verdrag op te richten Internationaal Strafhof te steunen. Het wordt de eerste vaste instantie die erop moet toezien dat de wereld beschermd wordt tegen misdaden tegen de mensheid. In het verleden zijn er – na de twee Wereldoorlogen – tijdelijke strafhoven geweest, maar niets structureels. Op 1 juli 2002 wordt het strafhof officieel opgericht wanneer zestig landen het verdrag van Rome ratificeren. Op 11 maart 2003 opent het ICC de deuren in Den Haag.

Het hof onderzoekt en berecht individuen die zich schuldig hebben gemaakt aan de ‘ergste misdaden in de internationale gemeenschap’: Genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid. Het hof heeft achttien rechters die voor een periode van negen jaar een zetel hebben in het ICC. In de veertien jaar dat het strafhof bestaat, krijgt het 23 zaken voor zich en doet het vier uitspraken. Over 2016 heeft het een budget van 139,5 miljoen euro.

3. Is het makkelijk om uit het strafhof te treden als deelnemend land?
Wanneer een land uit het ICC wil stappen, moet het een verzoek doen bij de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon. Pas wanneer dit verzoek is goedgekeurd – dat is meestal een jaar later – kan het desbetreffende land het strafhof definitief de rug toekeren. Alleen heeft Rusland zich nooit volledig aan het strafhof verbonden. Het heeft namelijk nooit het verdrag van Rome geratificeerd en dus is het nooit officieel lid geworden van het hof.

4. Is Rusland de enige grote natie die niet in het ICC gelooft?
Rusland is niet het eerste land dat zijn steun voor het ICC dit jaar terugtrekt. Vorige maand kondigen de Afrikaanse landen Burundi, Gambia en Zuid-Afrika hun vertrek het uit strafhof aan. Ze vinden het ICC veel te selectief handelen en te veel focus te leggen op internationale misdrijven op het Afrikaanse continent.

De Russen en de Afrikaanse landen staan niet alleen. De Verenigde Staten stemmen in 1998 zelfs tegen het verdrag van Rome. In 2000 tekent de toenmalige president Bill Clinton wel een verdrag om het ICC te steunen, maar Amerika heeft zich nooit volledig bij het ICC gevoegd. Al zegt het wel de zaken te steunen die in het belang van het land zijn. Andere grootmachten als China en India hebben het strafhof nooit erkend.

5. Wat nu?
Het Russische vertrek is een gedeeltelijke aderlating voor het ICC. Het hof heeft geen steun van grootmachten als China, de VS en Rusland, maar er zijn nog 123 naties die de rechters in Den Haag wel steunen. Het zal zijn zaken doorzetten. Al is het ontbreken van de grote landen uiterst jammer voor een orgaan dat universele gerechtigheid nastreeft. John Kirby, woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, heeft zijn hoop uitgesproken dat een Russische vertrek niet ‘de instorting van het ICC zal betekenen’. “Ik ben niet in de positie om te stellen dat het Russische besluit een doodsteek is voor het hof,” zegt hij tegen SputnikNews. “Laten we in ieder geval hopen dat dat niet het geval is.”

Het Internationaal Strafhof rest de overgebleven staten binnenboord te houden. Er liggen met Syrië en Oekraïne twee grote dossiers klaar om in ieder geval de Afrikaanse leden tevreden te stellen.