Deze liederen wekken 72 jaar na de Holocaust nog steeds kippenvel op
Tijdens de Holocaust hielden liederen uit het vaderland de gevangenen in de concentratiekampen, voor zover dat mogelijk was, op de been. Na de oorlog zongen overlevenden diezelfde liederen toen een Litouws-Amerikaanse psycholoog hen interviewde over de gruwelijke ervaringen. De ontroerende opnames van die gesprekken zijn sinds enkele maanden terug te luisteren.
Er sterven naar schattingen zes miljoen Joden tijdens de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kort na de oorlog trekt de Litouws-Amerikaanse psycholoog David Boder vanuit Illinois richting Europa om overlevenden van deze genocide te interviewen. Hij wil onderzoeken welk effect de verschrikkelijke gebeurtenissen hebben gehad op deze mensen. Vaak start hij een interview door de geïnterviewde een lied te laten zingen om de mensen iets losser te maken. Boder, zelf een Jood, bleef opnemen. Het levert een set opnamespoelen op met kippenvelopwekkende liederen over het prikkeldraad, de concentratiekampen en de Joodse getto’s.
Technologie
In 1967, zes jaar na het overlijden van Boder, schenken zijn erfgenamen een deel van Boders archief aan het Cumming Center for the History of Psychology in Akron, Ohio. In het archief liggen 48 draadspoelen met de interviewopnames. Er is dan alleen een probleem. De technologie heeft dan al zoveel stappen gemaakt dat de opnamen niet meer afgespeeld kunnen worden. Tot nu.
Wanneer David Baker in 1999 als nieuwe directeur van het Cumming Center arriveert en hoort van de opnames maakt hij er zijn persoonlijke missie van om de opnames af te kunnen spelen. Hij koopt op eBay een kapotte recorder uit de jaren veertig en gaat sleutelen. Hij krijgt daarbij hulp van Jon Endres, die als mediaspecialist verbonden is aan het centrum. Hij schrijft een blog vol over de technische kanten van het herstellen van de opnames. Enkele liederen zijn hier te beluisteren.
Je moet van goeden huize komen om geen kippenvel krijgen van de liederen op de herstelde opnames. Het indrukwekkendste lied is misschien wel ‘Undzer shtetl brent!’ (vrij vertaald: ‘Onze stad brandt’). In dit lied, geschreven vlak voor de oorlog (een tijd van vluchtelingen, reisbeperkingen en virulent populisme), beschrijft de componist Mordecai Gebirtig – een Poolse Jood – de zelfgenoegzaamheid van omstanders terwijl ze zien dat een stad afbrandt en niets doen.
Luister en huiver.
Klik op de video van het lied om deze te starten.
