Valt er nog wat te vieren, op de geboortedag van Aletta Jacobs?
Als klein kind hing bij mij aan de muur, boven mijn bedje, een poster van Aletta Jacobs. Er was uiteraard ook een plekje gereserveerd voor Britney Spears en Destiny’s Child, maar niet zo prominent als Nederlandse bekendste feminist. Vandaag, op haar 163e geboortedag, moeten wij haar, als vrouwen én mannen, nog dagelijks bedanken voor de strijd die zij gestreden heeft. Een goed moment om ons af te vragen: moet haar strijd nog gevoerd worden?
Aletta Jacobs, de vrouw die elk denkbaar plafond kapot maakte alsof het van suiker was, heeft een cv waar je een gemiddelde millennial jaloers op is. Aletta Jacobs was de eerste vrouw die toegelaten werd op de HBS, vervolgens vroeg zij toestemming aan minister Thorbecke om aan de universiteit te mogen studeren. Ze mocht enkel ‘meekijken’ en geen examens afleggen. Nadat zij toch toestemming kreeg om daadwerkelijk examens te voltooien, werd zij de eerste vrouw die een universitaire opleiding afrondde en promoveerde. Daarna werd zij de eerste vrouwelijke arts van Nederland en voerde de strijd aan met de Nederlandse overheid om stemrecht te vergaren voor vrouwen in Nederland. Dit jaar bestaat het algemeen passief kiesrecht honderd jaar.
Een mijlpaal, omdat in sommige landen hier nog maar enkele jaren sprake van is, maar het is niet genoeg. Het is nog maar de vraag of Aletta met trots zou toekijken op de verdeling van de vrouwen in de politiek. Binnen honderd jaar is Nederland er niet in geslaagd om een vrouwelijke premier te kiezen en de jeugd in Nederland zal zich niet kunnen herinneren dat een vrouw voorzitter was van een grote politieke partij.
Een balans in de Tweede Kamer is nog niet bereikt, is ook de boodschap van het initiatief Stem op een Vrouw. Elke dag waarin de balans nog scheef is, is een dag meer waarin het een slecht voorbeeld biedt voor de volgende generatie vrouwen. Op dit moment zijn 57 van 150 Kamerleden vrouw. Ook deze verkiezingen zulen hier geen verandering in brengen, met slechts 35 procent van de kandidaten die vrouw zijn voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. In 1997 was eenderde van de 150 Kamerleden vrouw, dit betekent dat over een periode van twintig jaar er nauwelijks sprake is van een stijging.
Strategisch, of principieel, stemmen op de eerste vrouw op de lijst is niet voldoende, want het resulteert niet in meer vrouwen in de Kamer. Het gaat namelijk vooral om de voorkeursstemmen die jouw positie in de Kamer bepalen, en deze stemmen vallen voor 70 procent op mannen, valt op de site te lezen. Het initiatief roept op om niet op de eerste vrouw van de lijst te stemmen, maar juist op een vrouw die zonder voorkeursstemmen niet in de Kamer komt. Met die voorkeurstem maak je het verschil.
Het initiatief is slim, doordacht en noodzakelijk. Maar juist deze noodzakelijkheid maakt het zo schrijnend. Het is klaarblijkelijk geen natuurlijk proces dat vrouwen hoge posities vervullen op de kieslijst, laat staan fractieleider of partijleider zijn. Het initiatief is helaas slechts symptoombestrijding, en hier kan de arts en feministe Aletta Jacobs alleen maar verdrietig om zijn, op haar 163e viering van haar geboortedag.
