VVD wint de verkiezingen en is zelfs groter dan gepeild
De VVD van Mark Rutte heeft de verkiezingen gewonnen, maar het stond lange tijd niet vast met hoeveel zetels. Ook de zetelverdeling van de PVV schommelt de hele verkiezingsavond. Van ongeveer twintig zetels in de peilingen naar 15 zetels volgens de exitpolls en weer terug naar twintig zetels. Media keerden zich af van grootse aandacht voor de peilingen, maar liepen dit jaar tegen dezelfde resultaten aan.
De reactie van de nationale media na de uitverkiezing van Donald Trump november vorig jaar was duidelijk: de peilingen zaten er tienduizenden lichtjaren naast. Dit zou voor de Tweede Kamerverkiezingen anders moeten. Dat is gedeeltelijk gelukt.
“Nieuwsmakers en consumenten vinden peilingen vaak onweerstaanbaar. Het is verleidelijk om de onzekerheid achter de peilingen maar even te vergeten en houvast te zoeken bij schijnbaar harde cijfers over zoiets ongrijpbaars als de kiezersgunst,” schreef Marcel Gelauff, hoofdredacteur van het NOS Journaal na de zege van Trump. “Terwijl je het publiek daarmee slechts schijnzekerheid biedt.” Zijn medium zou slechts terughoudend over peilingen gaan berichten en enkel met de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van de vijf politieke peilingen in Nederland, gaan werken.
Gelauff vond veel bijval, maar dat weerhield andere media er niet van er andere peilingen op na te houden. Actualiteitenprogramma EenVandaag had een eigen peiling en De Wereld Draait Door had de laatste periode voor de verkiezingsdag zowat iedere dag opiniepeiler Maurice de Hond te gast.
Eigenlijk werd de uitkomst deze campagne hetzelfde, maar dan met andere spelregels. Peilingen werden nog wel meegenomen in de berichtgeving, maar net op een andere manier dan in het pre-Trumptijdperk. Ze werden niet meer behandeld als voorspellers van de verkiezingsuitslag, maar als hulpmiddel om een vinger achter partijsteun en trends onder kiezers te duiden.
Gretig volgen de berichten zich in de aanloop naar 15 maart op. ‘Er zijn wel vier partijen die de verkiezingen kunnen winnen,’ kopt de website van de NOS op basis van de slotpeiling van Peilingwijzer. Samen komt het met andere opiniepeilbureaus tot de volgende slotpeilingen:
Hoe hebben de peilingen het de vorige verkiezingen gedaan? Op 11 september 2012 schat de Peilingwijzer de PvdA en de VVD in dezelfde foutmarge van 35 tot 37 zetels. Zij worden gevolgd door de SP (19 tot 21 zetels) en de PVV (17 tot 19 zetels). De EenVandaag-peiling meldt de VVD op 35 zetels met de PvdA (34 zetels) en de SP (22 zetels) achter zich.
Na de eerste exitpolls blijkt al dat ze ernaast zitten. Zo staan de VVD (41 zetels) en PvdA (40 zetels) rijkelijk hoger en de SP (15 zetels) en PVV (13 zetels) veel lager in de uitslag dan gepeild. Na de einduitslag zit EenVandaag er 24 zetels naast en Maurice de Hond 18 zetels.
Op basis van de eerste exitpolls zitten de peilers van de Peilingwijzer er voorlopig 12 zetels naast.
De tekst gaat verder onder de tweet.
Volgens het stemmingsbeeld van het ANP is ook de VVD de winnaar. Na 9,3 procent van de getelde stemmen krijgt de VVD van Mark Rutte 33 zetels, zeven zetels meer dan in de Peilingwijzer. Het CDA zit op 25 zetels. Dit zijn vijf zetels meer dan de Peilingwijzer en zes zetels verschil met de exitpolls.
Wanneer aan het begin van de donderdagochtend alle resultaten binnen zijn, blijken er meer hiaten te zijn. Zo zit GroenLinks op 14 zetels (17 zetels volgens de peilingen) en de winnaar VVD krijgt zeven zetels meer dan in de peilingen (33 om 26). Uiteindelijk zit er een total foutmarge van 15 zetels. EenVandaag zit er 29 zetels naast, Maurice de Hond 24 en Ipsos er 16.
Peilingen hebben gediend als hulpmiddel voor de kiezer en de media, maar bewijzen ook dat ze ernaast zitten. Zo stelt ook Tom Louwerse van de Peilingwijzer in een nabeschouwing. “Nee, peilingen zijn niet bedoeld als voorspellingen. Maar toch laten veel kiezers zich erdoor informeren.”
De media hebben de spelregels van het peilspel aangepast dit jaar, maar uiteindelijk met hetzelfde peilresultaat als voorgaande verkiezingen.
