Spring naar de content

De zaak-Keizer bewijst dat meer ondernemerschap in politiek niet zaligmakend is

Als gevolg van kundige onderzoeksjournalistiek door Follow the Money raakte VVD-voorzitter Henry Keizer in opspraak. Voor een schijntje wist hij – terwijl aan beide kanten van de onderhandelingstafel zat – een solide miljoenenbedrijf in de crematiebusiness op de kop te tikken. Dat deze deal nu op meerdere plekken, waaronder de integriteitscommissie van de VVD, onder het vergrootglas ligt is een goede zaak. De onderste steen moet boven. Toch is dat niet genoeg. De kwestie-Keizer noopt ook tot nadenken over de wens tot meer ‘ondernemerschap in de politiek’.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Tim Jansen

Hiermee doel ik niet op de letterlijke aanwezigheid van ondernemers in de politiek, maar het soms blinde geloof dat de politieke arena een betere plek wordt indien men bedrijfsmatiger opereert. Vaak gaat een pleidooi voor ondernemerschap in de politiek gepaard met termen als ‘efficiëntie’, ‘daadkracht’, ‘pragmatisme’ en ‘snellere besluitvorming’.

Charmant en eenduidig

Waar dit toe kan leiden valt te lezen in het profiel dat Follow the Money (FTM) van Keizer opstelde. Collega-VVD’ers omschrijven Keizer als een charmante, aimabele en geestige man. Bovendien een efficiënte vergaderleider en iemand die dingen voor elkaar krijgt. Zo wist hij de VVD te herstructureren waardoor er minder macht is voor regionale afdelingen. Critici in de partij stellen dat er binnen de VVD nog weinig ruimte voor discussie over ideeën.

Het belang van een eenduidige partijboodschap staat voorop. Op het ledencongres aangenomen amendementen die het partij een groener karakter moesten geven werden niet opgenomen in het verkiezingsprogramma. “De partij wordt te eenzijdig,” zegt het oud-Kamerlid Ton Elias die niet meer op de lijst mocht terugkeren omdat hij volgens Keizer ‘veel vijanden in de partij had’.

Bedrijfsmatig perspectief

Bij de VVD gaat het vanuit bedrijfsmatig perspectief crescendo. De partij is met afstand de grootste en levert hoogstwaarschijnlijk opnieuw de premier. Een politieke partij is echter geen doel, maar een middel. Een middel om ideeën te bediscussiëren en te verwezenlijken. Iets wat politici nogal eens vergeten zodra de macht in zicht komt of behouden moet worden. Of zoals Keizer het verwoordt: “De VVD is ook gewoon een organisatie die dingen voor elkaar moet krijgen.”

De consequentie is dat de structuur leidend is, niet de ideeën. De kandidatenlijst wordt middels een ondoorzichtig proces samengesteld, amendementen worden genegeerd en een onwelgevallig Kamerlid weggebonjourd. Interne partijdemocratie wordt geofferd op het altaar van politiek succes.

Lastige journalisten

Allemaal onder het goedkeurende oog van Henry Keizer. Een figuur waarvan niemand weet of hij überhaupt idealen bezit. Enigszins opmerkelijk voor een man die voorzitter was van ideële vereniging die zich oorspronkelijk inzette voor het recht op crematie. Het concreetst werd Frits Huffnagel over de idealen van Keizer. “Ik denk dat hij een samenleving wil die een beetje leuk is en waarin de overheid je niet al te veel voor de voeten loopt.” Gemakshalve zou je daar ‘lastige journalisten’ aan toe kunnen toevoegen.

Natuurlijk is het voorzitterschap van een politieke partij geen politieke functie, maar dat wil niet zeggen dat je ideeënloos hoeft te zijn. Dat vindt Henry Keizer getuige dit interview uit 2014 ook. “Wanneer mijn ideeën aanspreken en de leden van de VVD een voorzitter zoeken die in het bedrijfsleven en binnen de partij bewezen ervaring hee met het aansturen van lastige processen dan wil ik die lastige klus met volle overtuiging en inzet graag oppakken. Mijn uitgangspunt daarbij is blij ‘meepraten én meedoen’ en een VVD voor leden én kiezers.”

Bedrijf

Dat meepraten blijkt beperkt. Typerend is dat veel VVD’ers niet mee wilden/durfden te werken aan het profiel dat door FTM is opgesteld. Keizer is een procesmanager en weet blijkbaar strak regie te voeren binnen de partij. “Door zijn humor wordt daadkracht geaccepteerd,” zegt Hans van Baalen, voorzitter van de VVD-fractie in het Europees Parlement over Henry Keizer. “Hij pakt door en gaat veel het land in om mensen te spreken. Beslissen en uitzetten. Dát heeft hij in het bedrijfsleven geleerd,” aldus diezelfde Van Baalen. Waar die lofzang op het bedrijfsleven en efficiëntie toe leidt is duidelijk.

De grootste politieke partij van Nederland is een bedrijf geworden. Een efficiënt bedrijf met maar één product: de mening van de partijtop. Vooralsnog een strategie die in klinkende munt is terugbetaald door de consument, zoals de kiezer in het universum van Keizer heet.