Spring naar de content
bron: ANP/AFP Foto/Geoff Caddick

De Brexit-boemerang is terug bij Theresa May

Bij haar aantreden leek ze een daadkrachtige partijleider die het Brexit-varkentje wel eens even zou wassen. Oorspronkelijk van het Bremain-kamp, koos Theresa May vorig jaar ervoor de wens van het Britse volk hard te verdedigen. Maar gedurende haar termijn is haar reputatie gezakt tot een dieptepunt. De verkiezingen blijken een klap in het gezicht van de Conservatieven, die met deze verkiezingen hun meerderheid hebben verloren.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Maaike Posthuma

Het was een atypische campagne. Duidelijk was dat de Conservatieve partijleden een snoepje kregen voor elke keer dat ze de woorden strong and stable leadership lieten vallen. May was tijdens de campagne niet in vorm, en omgaan met de media bleek ook een struikelblok. Het is de Conservatieve partij niet gelukt een meerderheid te behouden. Het gevolg is: een hung parlement, waar geen enkele partij de meerderheid heeft en er waarschijnlijk een coalitie moet worden gevormd.

Mays conservatieve partij heeft 319 zetels en komt zes zetels tekort voor een meerderheid. Labour van Jeremy Corbyn stijgt met dertig zetels naar een totaal van 261, een stijging die zes weken geleden niet voor mogelijk werd gehouden.

De strijd om de meerderheid

Zichtbaar moeilijk heeft May het gehad, na de recente aanslagen in Londen en Manchester eveneens roet in het naar-Brexit-ruikende eten hebben gegooid. Haar toespraak met de woorden ‘genoeg is genoeg’ — wat deed denken aan een ouder die het geklier van zijn kind zat is: alsof het land in staat is om per direct controle te nemen over terroristische dreiging — herinnerde iedereen eraan dat zij zich de afgelopen jaren sterk heeft gemaakt voor bezuinigingen bij de politie. Ze kwam hierdoor in een ongemakkelijke positie.

Misschien was May’s sterkste punt wel tegenstander Jeremy Corbyn. De niet onomstreden figuur Labour-partijleider met hevig linkse en socialistische overtuigingen, zorgt binnen zijn eigen partij voor versnippering en chaos. Hij straalt geen geboren leiderschap uit, komt slordig over en heeft voor veel Britten te extreme standpunten. Maar, hij leeft naar z’n opvattingen een sober leven. Hij pakte de campagne anders aan, ging de straat op, raakte in gesprek met burgers en straalde meer oprechtheid uit dan de eeuwig stijve May. De paar weken voor de verkiezingen schoot hij omhoog in de peilingen. Zijn imago in de publieke opinie veranderde van warhoofd tot charismatische socialist die in contact stond met zijn kiezers.

Interne politiek

Omdat 326 zetels behalen voor Corbyn wel een heel irrealistisch beeld was, voerde hij een volstrekt andere campagne dan May. Hij leek volgens Anna Grebenchtchikova, van oorsprong wiskundige, Rusland-deskundige en nu als MBA-studente op de Cambridge Judge Business School goed op de hoogte van de verkiezingen, niet te gaan voor een overwinning. “Eigenlijk was het niet de vraag óf de Conservatieven gingen winnen, maar met hoeveel. Als Jeremy Corbyn deze verkiezingen had willen winnen, had hij heel anders campagne gevoerd. Hij is in gesprek gegaan met de burger die hij makkelijk voor zich kon winnen, niet met de burgers die hij voor zich had moeten winnen als hij op een absolute meerderheid had ingezet.” Zijn doel was dus eigenlijk sterker te staan. Met als gevolg dat hij 30 zetels heeft gewonnen en daardoor stukken dichterbij de Conservatieven komt dan verwacht.

De tekst gaat verder onder de video.

“Het opvallende van deze verkiezingen is dat bij beide partijen interne politiek speelde,” legt Grebenchtchikova uit. “May had de verkiezingen vooral intern nodig, om het mandaat te krijgen en haar positie te verstevigen, en Corbyn had de verkiezingen gebruikt om de versnippering in zijn eigen partij te verminderen en daarmee ook zijn eigen intern positie te versterken.” Ook van binnenuit de partij klinken kritieke geluiden. Conservatief parlementslid Anna Soubry noemt de uitslag van de verkiezingen een “heel slecht moment voor de Conservatieve partij” en vindt dat May haar ‘positie moet heroverwegen’. George Osborn schaart zich in The Guardian achter Soubry door te zeggen dat het resultaat ‘catastrofaal’ is en dat May ‘moet gaan’.

Daadkracht

May’s plan om de verkiezingen te winnen en daarmee meer gewicht te hebben bij de onderhandelingen voor Brexit, lijkt faliekant te zijn mislukt. “Eén ding viel te vrezen: een hung parliament,” zegt Grebenchtchikova. “Juist op het moment dat er grote stappen moeten worden gezet in eigenlijk heel Europa, is er daadkracht nodig”.

“Als puntje bij paaltje komt wil iedereen zekerheid van veiligheid, inkomen en bestaan. Brexit, defensie, immigratie, gezondheidszorg en natuurlijk de politiezaak: er moeten nu knopen doorgehakt worden.” Grebenchtchikova wijst op het nadeel van een hung parliament: “Bij een hung parliament krijg je veel gebakkelei tussen de coalitie-partijen, wat het maken van daadkrachtige beslissingen absoluut niet bevordert.”

Labour heeft enorme winst geboekt, en zowel Corbyn als voormalig partijleider Ed Miliband hebben gesuggereerd dat May zou moeten aftreden. Ze hebben gelijk dat het gebrek aan mandaat betekent dat het Britse volk geen vertrouwen meer in haar heeft, voor zowel de Brexit-onderhandelingen als het besturen van het land. Vanochtend sprak hij zich sterk uit tegen May en zei onder andere: “What’s happened is people have said they’ve had quite enough of austerity politics.

De tekst gaat verder onder de video.

Waar het allemaal om ging

Wat betekent deze uitkomst voor de Brexit? “In Brussel zullen ze heel blij zijn, omdat de Brexit-onderhandelingen dan stukken beter worden voor de EU. Tegelijkertijd kun je je afvragen: hoeveel winst is er überhaupt voor beide partijen, als ze niet tot een werkbaar akkoord kunnen komen?” zegt Grebenchtchikova. “Het lastige is eigenlijk dat May van de Conservatieven eigenlijk tegen Brexit was. Corbyn is juist iemand in de partij die Brexit nog wel eens zou hebben overwogen. Juist omdat hij op de gewone arbeider is gericht, kon hij zich enigszins vinden in Brexit. We zitten in een interessante situatie.”

Als reactie op de uitkomst van de verkiezingen is de pond al met 2% gedaald. Richard Colwell zegt in een reactie tegen Columbia Threadneedle Investments dat de daling niet als een donderslag bij heldere hemel is gekomen. “De aanvankelijke marktreactie na het EU-referendum en de Amerikaanse verkiezingen waren kortstondig. Een aantal aandelen die kwetsbaar zouden zijn onder een interventionistische overheid, zijn al langere tijd zwak (zoals transport en nutsvoorzieningen), dus het komt niet uit het niets”.

Coalitie

Inmiddels is May bezig een coalitie te vormen met de Democratische Unionistische Partij (DUP). Dat is een van de twee grotere partijen uit Noord-Ierland; een partij die voor Noord-Ierland in het Verenigd Koninkrijk is. Het is nog niet zeker of de coalitie doorgaat, maar om 12:30 u. lokale tijd (13:30 u. Nederlandse tijd) heeft May formeel aan Koningin Elizabeth toestemming gevraagd om een regering te vormen. In haar daaropvolgende toespraak geeft ze aan samen met de DUP te werken naar het doorzetten van goede Brexit-onderhandelingen.

Vanuit het DUP klinken positieve geluiden: “Wij willen dat er een regering is. Het alternatief is ondenkbaar. Zo lang Corbyn de Labour-partijleider blijft, zullen wij zorgen dat er een Conservatieve premier is.” Arlene Foster, DUP-leider, zegt dat ze in gesprek gaat met de Conservatieven om te kijken of er een stabiele regering kan worden gevormd. Die stabiliteit blijft bij iedereen hoog in het vaandel te staan, maar het is betwistbaar of dit werkelijk in het verschiet ligt voor de Britten.

Andere reacties zijn overwegend negatief. Ukip-leider Paul Nuttall stapt per direct op na enorm verlies in stemmenpercentage (van 12,6% onder Farage naar 2% onder Nuttall). De Europese Unie is niet blij met het bericht dat de onderhandelingen waarschijnlijk later dan 19 juni zullen beginnen. Brussel waarschuwen May dat te grote vertraging niet wenselijk is en het resultaat van de verkiezingen haar “eigen doel” was.

Een hung parliament wordt het dus, eentje die moeite gaat krijgen met knopen doorhakken. Precies níet wat het Britse volk nu nodig heeft. ‘Recent hebben de terroristische aanslagen en het islamitisch extremisme erin gehakt. Maar er zijn ook andere grote problemen die oplossingen behoeven. Mensen hebben behoefte aan stabiliteit.’ Een gebrek aan een meerderheidspartij lijkt hiervoor de slechtst mogelijke oplossing.

Het mandaat — daar waar het allemaal om ging — is nog verder te zoeken dan voorheen.