Spring naar de content
bron: Flickr

Technologiebedrijven denken steeds meer te weten wat goed voor ons is

We zijn inmiddels gewend aan het feit dat technologie- en mediabedrijven voor ons — de consument — bedenken wat wij willen. De afgelopen decennia lijkt dit maar al te goed te lukken door bedrijven als Facebook, Netflix of Instagram. Zij lijken precies aan te voelen wat de consument behoeft. Toch groeit het gevoel dat deze bedrijven — met hun immer uitbreidende algoritmes en automatische functies die als paddestoelen uit de grond schieten — hier langzamerhand te ver in gaan.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Maaike Posthuma

Hoewel de meeste leuke films er de afgelopen jaren vanaf zijn gehaald, valt er nog best van de Nederlandse versie van Netflix te genieten. Dramaseries als — ja, daar is-ie weer — House of Cards zijn mijn favoriet en anticiperend op het nieuwe seizoen, begon ik een aantal maanden geleden opnieuw. Maar niet zonder strubbelingen.

Onnozele innovatie

Al snel liep ik vast in een web van de ‘handige’ functies, zoals bijvoorbeeld autoplay. Over dit fenomeen — na een aflevering ga je automatisch door naar de volgende episode — kunnen überhaupt al honderden betogen worden geschreven. Hoe lui moet de consument gemaakt worden door de meest onnozele ontwikkelingen onder het mom van ‘innovatie’? Niet alleen Netflix, maar ook Facebook heeft het ingevoerd op het nieuwsoverzicht. Het is om gek van te worden, en thank the Lord dat het nog kan worden uitgezet. Ook dat is niet meer vanzelfsprekend.

Netflix

Deze lollige Netflix-features zorgden bij mij voor een langdurig gevecht met de streamingdienst. House of Cards had ik al eens gezien, met als onvermijdelijk gevolg dat elke aflevering zich vanaf het laatst bekeken punt — het einde dus — weer hervat. Prima, dacht ik in eerste instantie, klik even in de afspeelbalk op 0:00 en klaar is Kees.

Totdat die gouwe ouwe autoplay in het spel kwam. Netflix acht hierbij de afspeelbalk, waarmee de kijker zelf nog enige controle heeft, sinds kort overbodig. Er valt dus niet meer terug te spoelen tijdens de aftiteling. Al mijn gekeken afleveringen eindigden juist bij die aftiteling, maar zonder de afspeelbalk was het niet mogelijk om terug te spoelen naar het begin van de aflevering.

Omdat de autoplay niet uit te zetten is en de auto-resume ook al niet teruggedraaid kan worden, raakte ik verstrikt in een web van doordraaiende al-gekeken-aflevering op hun einde. Van het einde van aflevering 21 ging ik naar het einde van aflevering 22 en daarna naar het einde van aflevering 23, zonder iets te kunnen beginnen. Handig hoor, die automatic features van Netflix.

87 onzin-berichten

Dit soort nieuwe automatische onderdelen, waarover de gebruiker geen controle meer heeft, glippen geleidelijk door het net. Het duurde bijvoorbeeld even voordat ik besefte dat Whatsapp sinds een paar maanden af en toe automatisch een paar regels terugspringt als je een chatgesprek opent. Oorspronkelijk is dit voornamelijk gebouwd voor groepschats: bij 87 ongelezen berichten hoeft men niet meer handmatig terug te scrollen. Maar het effect is dat vooral de app, in plaats van de gebruiker, bepaalt wat hij of zij als eerste ziet.

Oerinstinct

En dan Facebook nog, waar niet alleen de autoplay van alle voorbijkomende filmpjes vervelend is. Het nieuwsoverzicht wordt bepaald door achterliggende algoritmes. Dit zijn bepaalde opeenvolgende regels die voor elke gebruiker gepersonaliseerd zijn, gebaseerd op informatie van bijvoorbeeld klikgedrag of aantal seconden besteed aan het lezen van een stuk tekst. Dit algoritme zorgt ervoor dat uw nieuwsoverzicht zich bij elke verversing anders samenstelt om het immer relevant, interessant en up-to-date te houden.

Dit heeft als neveneffect dat geen bericht meer ‘gewoon’ terug te vinden is in het nieuwsoverzicht. Hierbij dien ik even te refereren naar het oerinstinct van de mens, of wat onze ouder ons geleerd heeft: Waar zoekt men bij verlies? Op de plek waar het voorwerp voor het laatst gezien is. Deze gewoonte werkte tot voor kort prima. Dankzij de komst van algoritmes is die laatst-geziene plek na enkele seconden al niet-bestaand.

De genotzuchtige consument

Deze gebruikerservaringen zijn op zich uiteraard geen drama. Als dit geen luxeproblemen zijn, weet ik het ook niet meer. Wat oprecht zorgelijk is, is het feit dat dit soort functies de controle van de consument zo veel mogelijk minimaliseert. Of dit nu een bewuste keuze is van de bedrijven of niet, het vooruitzicht op dat consument zelf geen controle meer heeft over zijn hedonisme is geen prettige.

De tekst gaat onder het filmpje verder.

Het betekent dat langzamerhand, bedrijven als Whatsapp, Netflix en Facebook, beginnen na te denken op gebieden die hen helemaal niet aangaat. Zij bepalen voor ons dat we in de zoekbalk moeten zoeken, dat een serie uit- in plaats van aanzetten actie vereist en wat we als eerste in onze chats willen lezen.

Dit voorspelt niet veel goeds voor de toekomst, waarin vooralsnog weinig te doen is tegen dit soort veranderingen. Ze sluipen er langzaam in, ervoor zorgend dat we nóg meer slaven worden van het digitale en genotzuchtige tijdperk dan we al zijn.

Wat betreft Netflix: inmiddels is mijn oplossing de spatiebalk indrukken vlák voordat-ie verdwijnt. Dan kan ik rustig terug naar af, alle quasi-innovatie zorgvuldig omzeilend.