De jongleerkunsten van Merkel worden tijdens de G20 op de proef gesteld
Het afgelopen jaar kenmerkte zich door veel nieuwe gezichten op het wereldtoneel. Ook zijn de bestaande machtsverhoudingen de afgelopen tijd danig op de proef gesteld. De G20-top, die dit weekend gehouden wordt in Hamburg, zal zeker geen standaardnummertje worden. Wat valt er te verwachten?
Allereerst is daar ons land, zonder een nieuwe kapitein aan het roer. Na zeven lange jaren van afwezigheid horen we weer bij de G20, en mogen we als grote economie weer meedoen met de rest van het wereldtoneel. “Wij zijn blij dat we weer aanwezig zijn als grote economie, zeker gezien de internationale ontwikkelingen,” liet Mark Rutte voorafgaand weten. Nederland is geen permanent lid van de G20, maar komt op uitnodiging van Duitsland.
De laatste keer dat we aanwezig waren was in 2010, toen toenmalig premier Jan Peter Balkenende op uitnodiging van Canada mocht meepraten. Als zeventiende economie van de wereld wordt er door minister van Economische Zaken Kamp gepleit om Nederland een permanente plek te geven. Echter is het zo dat er naast economische slagkracht ook gekeken wordt naar grootte van het land — lees: het aantal inwoners — en er is een zekere spreiding gewenst. Maar nu dus op uitnodiging van Frau Merkel, die zich in een interessante positie heeft gemanoeuvreerd.
De Duitsers, de Turken en de Amerikanen…
Want de Duitsers hebben het afgelopen jaar een belangrijke, maar moeilijke rol op zich genomen. Als hoeders van de Europese gedachte — met recent belangrijke bijval van Emmanuel Macron — moeten zij opboksen tegen de veranderende verhoudingen op het wereldtoneel. De Brexit gooide al roet in het eten van Mecron.
De werkelijke jongleerkunsten van Merkel komen volgens haar eigen CDU-partij neer op het in de lucht houden van drie ‘ballen’. Of in wat minder wollige beeldspraak: de internationale betrekkingen met Turkije, Amerika en Rusland. Merkel is een zogenoemde Gipflerkanzlerin; een bondskanselier die er een handje van heeft om de resultaten van een internationale top om te zetten in klinkende overwinningen bij verkiezingen in eigen land.
Dat zal op deze G20 zeker niet van een leien dakje gaan. Zowel de betrekkingen met de Turkse president Erdogan en de Amerikaanse president Donald Trump zijn tamelijk verzuurd.
In het eerste geval was daar natuurlijk het Duitse Nein tegen het Turkse referendum om de macht van de Turkse president te vergroten. Daarvoor zorgde het erkennen van de Armeense genocide al voor grote spanningen.
Gipflerkanzlerin
In het geval van Trump is het vooral de stelligheid waarmee Merkel een eigen koers voor Europa verdedigt, en de grote verschillen tussen de twee leiders die de sterke band tussen de twee landen momenteel parten speelt. Haar rug recht houden tegenover deze buitenlandse krachten is voor de Gipflerkanzlerin belangrijker dan ooit. In de peilingen staat ze weliswaar vijftien procent voor op de sociaaldemocraten van Martin Schulz, maar een slappe houding kan daar zomaar verandering in brengen.
..en de Russen
En dan is er nog Poetin, de derde in het CDU-rijtje van ‘drie kritische variabelen’. In tegenstelling tot de andere twee leiders is de Rus de meest pragmatische. Vladimir Poetin doet niet aan Twittertirades (Trump) of Nazi-vergelijkingen (Erdogan), en daarom is hij misschien wel het gemakkelijkst te paaien. Al hangt dat af van de ontmoeting die voorafgaat aan een gesprek met de Russische president. Volgens het schema van de top ontmoet Merkel Trump eerst, waarna Trump en Poetin elkaar zullen treffen. Dat gesprek zal toonaangevend zijn voor de relaties tussen de drie landen.
De Russische en Amerikaanse president treffen elkaar voor het eerst sinds de aanstelling van Donald Trump. Een enorm belangrijke ontmoeting, waarbij veel op het spel staat. Een Russisch-Amerikaanse samenwerking in Syrië lijkt verder weg dan ooit. Zeker nadat Trumps kruisraketten Poetins bondgenoot Assad aanvielen na de gifgasaanval op Khan Sheikhun. Het is de vraag in hoeverre de twee grootmachten bereid zijn te werken aan gezamenlijke doelen.
De lange schaduw van Pyongyang
Een samenwerking is namelijk hard nodig. Een van de internationale conflicten die deze top overschaduwden zal de nucleaire dreiging van Noord-Korea zijn. De pariastaat zal zelf niet aanwezig zijn, maar de buurlanden Japan, China en Zuid-Korea zijn dat wel. Het testen van een ICBM (intercontinental ballistic missile) door Noord-Korea een paar dagen geleden is misschien wel het heetste hangijzer van de top geworden.
Eerdere verklaringen van Trump luidden dat het in het bezit hebben van een ICBM door Noord-Korea ‘won’t happen’. De regionale stabiliteit staat op het spel, en Pyongyang trekt wederom een lange schaduw over het wereldtoneel. Het is dan ook de vraag hoe de Amerikaanse president, in samenwerking met regionale grootmacht China, dit conflict gaat oplossen.
