Spring naar de content
bron: Wikimedia

Jane Austen’s Tindergids voor hedendaagse hofmakerij

Hoe zouden de karakters van de befaamde Engelse romanschrijfster Jane Austen vandaag de dag hun ware liefde schaken? Deze vraag stelde de Britse BBC, wat resulteerde in een hilarisch relaas over klassieke romanfiguren op datingapps. Volgens schrijfster Lisa Appignanesi heeft Austen echter ook een serieuze boodschap voor ons hedendaagse liefdesleven. 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico Hofstra

Het is tweehonderd jaar geleden dat Jane Austen, de meest geliefde romanschrijfster van Engeland, overleed. In haar werk beschreef ze een maatschappij waarin vrouwen dienden als stamboekvee en moesten uitblinken in pianospelen, dansen en handwerken. Ter meerdere eer en glorie van de familie moest uiteraard een geschikte huwelijkskandidaat worden veroverd. Het is het thema in wereldberoemde klassiekers als Sense and Sensibility en Pride and Prejudice.

Tinder

De BBC vroeg zich af hoe de vrouwelijke karakters van Austen het er tegenwoordig vanaf zouden brengen in hun zoektocht naar de ideale partner. In het korte filmpje ‘Als Jane Austen’s karakters datingapps zouden gebruiken‘, zien we de Tinderprofielen van de zusters Bennet, kolonel Brandon, Lady Catherine en Fitzwilliam Darcy. Karakter George Wickham stuurt geen naaktfoto’s, maar weet te verleiden met een plaatje van het rijkversierde handvat van zijn degen.

De tekst gaat verder onder het filmpje.

Volgens de makers stelt het filmpje de aloude vraag: waar zoeken we naar in het karakter van een toekomstige geliefde? “Een populaire persoonlijkheid, een goede baan, een mooie auto? Deze apps zijn een aangrijpende herinnering aan de vaak klassieke houdingen die we vandaag de dag nog steeds aannemen, evenals de financiële en esthetische verwachtingen die we hebben van onze potentiële partners.”

Hofmakerij

In de boeken van Austen (en de talloze verschenen tv- en filmversies) wordt het schaken van een geliefde aangepakt als een project met vaak overdreven voorbereiding. In zekere zin is het tegenwoordig niet anders. Op datingapps als Tinder selecteren we de perfecte selfies, schrijven we een pakkende bio en denken we bewust na over gespreksonderwerpen. Dit alles om een goede indruk te maken.

De Brits-Canadese Lisa Appingnanesi, schrijfster van het boek Alles over de liefde, vertelde in 2011 in VPRO Boeken over de rol van het klassieke versieren in het werk van Jane Austen. “In de traditie van de Engelse taal van de grote negentiende-eeuwse romans leidt hofmakerij in alle gevallen tot het huwelijk. Daarmee eindigt het boek. Dat is Jane Austen: ons klassieke model van alle vrouwenromans.”

Dit in vergelijking met romans als Madame Bovary en Anna Karenina, waarbij de huwelijken al gesloten zijn en vervolgens vaak tragisch eindigen. De opbouw van de klassieke Jane Austen-roman is volgens Appignanesi steevast als volgt: “Jongen ontmoet meisje, talloze toestanden en misverstanden, oplossingen van die misverstanden, huwelijk. Of samenwonen, in onze tijd.”

Bridget Jones

Sporen van Austen’s klassieke verhalenmodel zijn tot de dag van vandaag terug te vinden in moderne boeken en films. Appingnanesi vergelijkt Pride and Prejudice met Bridget Jones’s Diary van Helen Fielding. Bridget — de net iets te dikke, aan sigarettenverslaafde ‘oude vrijster’ — kiest in eerste instantie voor de verkeerde man. Uiteindelijk brengt het lot haar toch samen met Mark Darcy, die haar ondanks haar gebreken ‘accepteert om wie ze is’.

In Pride and Prejudice neemt Austen ons mee in de verschillende soorten huwelijken binnen het gezin Bennet. Hoofdpersoon Elizabeth ‘Lizzy’ Bennet lijkt ook gecharmeerd van de verkeerde man. Pas later ontdekt ze dat eerste indrukken misleidend kunnen zijn en kiest ze voor Mr. Darcy, de man die eerst vooral verwaand leek te zijn. Lizzie is volgens Appignanesie ‘ad rem, intelligent en onafhankelijk’ en heeft iets van moderne feministe.

De tekst gaat verder on het filmpje.

Elizabeth wijst meerdere huwelijkskandidaten af, want voor haar is hartstocht onvoldoende reden om een huwelijksband aan te gaan. “Inzicht, gezond verstand en traditionele waarden als edelmoedigheid, daadkracht, behulpzaamheid en toewijding zijn altijd essentiële eigenschappen bij Austen, veel belangrijker dan een overdaad aan sentiment,” aldus Appignanesie.

Toch zijn er talloze verschillen tussen de hofmakerij van toen en de hedendaagse Tindercultuur. Gelukkig kijken we nu iets anders aan tegen leeftijd. Meisjes van zestien tot achttien jaar zullen wellicht al vrolijk aan het daten zijn geslagen. In de tijd van Jane Austen maakten families tegen deze tijd al huwelijksplannen voor hun jonge dochters. Een vrouw van in de dertig werd gezien als een oude vrijster. Financiële overwegingen speelden een grote rol: een vrouw die niet trouwde was afhankelijk van mannelijke familieleden.

Seks

Een ander groot is verschil is de manier waarop seks tegenwoordig belangrijk is geworden. Volgens Appingnanesi is seks in vergelijking met vroeger een opvallend onderdeel geworden van de jacht op de ware Jakob. In de tijden van Jane Austen speelde seks pas een rol nadat de bruiloft achter de rug was.  “In deze tijd heeft men in het westen het idee dat alles moet kunnen,” vertelt Appignanesi in VPRO Boeken. “Seks is een soort supermarkt geworden, zoals een artikel in de schappen.”

“We willen er steeds meer van. In onze adviesrubrieken lezen we hoe het anders en beter moet, met allerlei nieuwe standjes. Tot onze verbazing zijn we niet bevredigd. En vervolgens denken we dat meer seks beter zal zijn. Maar we weten niet waarom we niet bevredigd zijn. We kennen onszelf niet.” Volgens Appingnanesi moet deze ontwikkeling worden vermeden om te verhinderen dat seks aan inflatie onderhevig zal zijn. “Seks zal anders niet veel meer waard zijn dan een glas water. Proost.”

Onderwerpen