Slavernij bestaat nog steeds, zelfs in de EU
Voor het tweede jaar op een rij is de Modern Slavery Index uitgebracht. In het rapport — dat als doel heeft regeringen, maar ook organisaties en bedrijven te waarschuwen voor tekenen van moderne slavernij — komt de EU er zeker ten opzichte van vorig jaar bekaaid vanaf. In maar liefst twintig landen in de EU is het risico toegenomen, en al ten zuiden van onze landsgrenzen is het risico aan het toenemen.
De Modern Slavery Index, dat in totaal 198 landen wereldwijd toetst op de kracht van de rechtstaat, de effectieve handhaving van de wetten en de hoeveelheid zware overtredingen die te maken hebben met indicatoren voor moderne slavernij, zoals mensensmokkel, gedwongen arbeid en kinderarbeid. Ten opzichte van het vorig jaar lijkt het met name in de westerse wereld slecht te gaan. In de Europese Unie zijn er vier landen die diep in het rood vallen: Griekenland, Italië, Bulgarije, Cyprus en Roemenië.
Migrantenstroom
De toename van het risico op moderne slavernij is natuurlijk een alarmbel van jewelste, maar komt zeker niet onverwacht. Een factor die meespeelt in de Europese Unie is de migrantenstroom waar Europa mee te kampen heeft. Zoals gezegd is een van de indicatoren van de index mensensmokkel, een hardnekkig fenomeen dat altijd aanwezig is geweest maar zo nu en dan toeneemt.
De migrantenstroom is over het hele continent debet aan een toename van vergrijpen gerelateerd aan mensensmokkel. Politiek besluiteloosheid speelt de georganiseerde criminaliteit in de kaart. Zorgenkindje is Italië, waar de maffia in met name de landbouwsector illegale migranten inzet die nauwelijks iets verdienen.
Het feit dat juist Italië nu zo getroffen wordt door dit probleem ligt volgens de uitvoerende organisatie — Verisk Maplecroft — aan het feit dat door de EU-Turkijedeal de instroom van vluchtelingen in Griekenland gedaald is. 85 procent van deze kwetsbare groep arriveert nu in Italië. De consensus is dan ook dat Italië hier de komende jaren meer problemen mee gaat krijgen.
Ook Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk en andere grote economieën vielen dit jaar opeens in de medium risk-categorie van de index. Soms komt dat door een gebrekkige arbeidsinspectie (het Verenigd Koninkrijk) of een toename aan veroordelingen gerelateerd aan mensensmokkel (Duitsland).
Moderne slavernij als wereldwijd fenomeen
De Modern Slavery Index probeert wereldwijd in kaart te brengen waar de risico’s op moderne slavernij het grootst zijn. En ook daar vallen een aantal dingen bij op. Net buiten de EU is Turkije de grootste stijger op de lijst, van plaats 110 naar nummer 58.
Een van de grootste dalers op de index is India, dat van plaats 15 naar plaats 49 ging, een significante verbetering van een land dat op dit gebied natuurlijk heel slecht bekend staat. Maar natuurlijk moet er in dit soort landen nog een hoop verbeteren, wil er echt een verbetering voor de lokale bevolking komen.
Productielanden
Dat brengt ons meteen op het punt van de makers van het rapport. Een van de doelen van de Modern Slavery Index is om ervoor te zorgen dat bedrijven die internationaal handel drijven beter op de hoogte zijn van de risico’s op moderne slavernij ergens in hun productie- of bevoorradingsproces. En dat is hard nodig, aangezien productielanden als Bangladesh, China, Indonesië en Myanmar allemaal binnen de high of zelfs extreme risk-categorieën vallen.
Dat komt natuurlijk voor een groot deel omdat de westerse wereld graag haar producten zo goedkoop mogelijk wil hebben. Nog te vaak wordt er weggekeken van het onrecht en het leed dat in lagelonenlanden wordt veroorzaakt omwille van een zo goedkoop mogelijke productie. Het fenomeen zal niet snel verdwijnen, maar rapporten als deze zorgen er hopelijk voor dat er in de toekomst wat meer verantwoordelijk wordt genomen.
Niet in de laatste plaats door westerse bedrijven.
