De geheime gesprekken van Lady Diana
Schrijver en journalist Andrew Morton publiceerde vijfentwintig jaar geleden de roemruchte biografie Diana. Haar eigen verhaal over Lady Diana Spencer. In het geheim werkte Diana mee aan het boek dat een grote impact zou hebben op het aanzien van de Britse koninklijke familie. Ter nagedachtenis aan haar overlijden — vandaag twintig jaar geleden — wierp Morton opnieuw een blik op de nalatenschap van de geliefde prinses.
De eerste ontmoeting tussen Andrew Morton en Diana stamde uit 1983 en vond plaats in Australië, herinnert Morton zich. Hij had tegen die tijd al een aantal artikelen over de prinses geschreven. Hij beschrijft hun eerste ontmoetingen als ‘vluchtig en oppervlakkig’. “Ik realiseerde me toen nog niet hoe groot haar behoefte was om haar eigen verhaal te vertellen.”
Controle
Met behulp van gemeenschappelijke vriend James Colthurst kwam Morton in contact met Diana. Ze begon hem informatie door te spelen, bijvoorbeeld over het feit dat prins Charles zijn secretaris had ontslagen. Morton schreef er artikelen over.
“Het gaf haar een gevoel van controle,” denkt Morton achteraf. Kort daarna bood Diana hem een interview aan. Zes gesprekken op band en talloze telefoontjes zouden volgen. Het vormde de basis voor haar eigen levensverhaal. Colthurst diende als tussenpersoon, zodat Diana nooit hoefde bekennen met een biograaf te hebben gesproken. Lijsten met vragen, opgesteld door Morton, werden Diana voorgelegd door Colthurst.
“James bezocht Diana bij haar thuis, op Kensington Palace, waar ze vervolgens op de bank zat en begon te vertellen. Later liet hij me de opgenomen gesprekken beluisteren in een café in Noord-Londen. Toen hoorde ik voor het eerst over haar eetstoornis, haar zelfmoordpogingen en over een vrouw genaamd Camilla. Toen had nog niemand ooit van die naam gehoord. Het waren choquerende ontdekkingen. Het werd mijn doel om te bewijzen dat Diana de waarheid sprak.”
Hoe bent u na deze ontdekkingen te werk gegaan?
”Dat bewijzen was natuurlijk moeilijk. Ik moest mensen zien over te halen om met me te praten. Zij vroegen uiteraard eerst Diana om toestemming. Soms zei ze ja, andere keren zei ze nee. Het was een zeer onregelmatig proces. Ik sprak met haar broer, die me alleen over hun jeugd wilde vertellen. En met een vriendin sprak ik over haar eetstoornissen. Zij wilden alleen over deze onderwerpen spreken en over niets anders.”
Stelde Diana regels aan de manier van werken?
”Dat was het wonderbaarlijk, ze stelde geen enkele regels. Ik had technisch gezien alle tapes de volgende dag kunnen publiceren. Ze was nogal naïef. Ze dacht dat het boek binnen een paar dagen naar de drukker kon. Natuurlijk duurt zoiets maanden, zo niet jaren. In zekere zin probeerden we haar tegen zichzelf te beschermen. Het moest vooral een goed boek worden.”
Wat hoopte Diana te bereiken met het boek?
”Haar plan was om het publiek — buiten het paleis en de media om — de waarheid over haar leven te vertellen. Zo simpel lag het. Ze wilde dat mensen konden begrijpen hoe haar leven was, zeker op het moment dat haar huwelijk met Charles ten einde liep. Ze wilde gekend worden. Binnen de familie was het algemeen bekend dat Charles een verhouding had met Camilla. Diana moest daar gewoon niet over zeuren, vond de familie. Ze voelde zich kwetsbaar, eenzaam en geïsoleerd.”
Kon ze de consequenties van de publicatie overzien?
”Nee totaal niet. Ze was ongelooflijk roekeloos. Daar zat ze dan met ons, over haar leven te praten tegenover totale vreemden. Ze had geluk, want ze kon ons vertrouwen. We hadden geen haast om te publiceren, waren onafhankelijk en hadden tijd om in goed overleg een boek te maken.”
De tekst gaat verder onder de video.
Voor deze herziene uitgave bent u opnieuw de interviews gaan beluisteren. U zei tot schokkende ontdekkingen te zijn gekomen.
”James, een homeopathisch arts, werkte veel met een elektronische machine. Als Diana bijvoorbeeld last had van haar schouders gebruikte hij dat apparaat op haar. Ondertussen sprak Diana. Door die machine waren de opnames vaak niet goed te verstaan. Zo was er een opname van twintig minuten waar geen woord van te verstaan was. Met moderne technologie konden we de onverstaanbare lagen hoorbaar maken.”
En daar kwam iets schokkends uit?
”Zeker. In de oorspronkelijke uitgave schreef ik over haar relaties met David Waterhouse en Philip Dunne, deze laatste is momenteel minister van Volksgezondheid. Diana gaf tijdens een interview toe dat ze verliefd was op Waterhouse. Ze voelde zich ontzettend tot hem aangetrokken. Waterhouse is een naam die we nog niet eerder hebben gehoord. Is dat schokkend? Nee, maar het is een nieuw stukje in de puzzel van haar leven. Het grote verhaal is welbekend: ze was getrouwd met prins Charles en ze had twee kinderen. Nuances aanbrengen in haar levensverhaal is belangrijk. Een biograaf kan deze informatie gebruiken als startpunt voor een nieuw onderzoek.”
Wat was het effect van het boek op de Britse koninklijke familie?
”De uitgave had vooral een traumatisch effect op het Britse publiek en de wereld. Voorheen geloofde men namelijk heilig in het sprookje ‘Charles en Diana’. In Engeland is men echt wakker geworden uit die monarchistische droom. Het volk heeft nog steeds respect voor de koninklijke familie, maar men vereert ze niet langer meer als goden. Het jaar 1992 had sowieso een grote impact. De scheiding van Charles en Diana, de scheiding van Sarah Ferguson en prins Andrew en de grote brand van Windsor, om maar wat te noemen. Koningin Elizabeth noemde het haar ‘annus horribilis’, haar vreselijke jaar.”
U heeft wel eens gezegd het vervelend te vinden als Diana wordt vergeleken met Kate Middelton.
”Omdat het inderdaad een belachelijke vergelijking is. Het zijn twee totaal verschillende mensen. Natuurlijk wordt die vergelijking vaak gemaakt, want het zijn beide prinsessen en stijliconen. Het is al beledigend om twee mensen met elkaar te vergelijken, maar nu leven we ook nog eens in een hele andere tijd. De koninklijke familie lijkt veiliger dan toen. Het toekomstige koningspaar, William en Catherine, lijken gelukkig getrouwd. Vergeet al die liefdadigheid en publieke optredens. Het voortbestaan van de dynastie is voor hun belangrijker: kinderen krijgen en een beeld ophouden van een gelukkig gezin.”
Maar het ophouden van de schijn was volgens u juist waar Diana zo onder leed.
“Ja, feit blijft dat we niet weten wat er achter de schermen gaande is. Die discussie speelt al een eeuw binnen de Europese vorstenhuizen. Kies je voor openheid of juist niet. Maar zoals ik al zei, de familie lijkt hier nu goed mee om te gaan, mede door de ervaringen van Diana. Catherine heeft haar eigen gevecht met de paparazzi reeds doorstaan. Het is duidelijk hoe vijandig prins William zich opstelt tegenover de pers. Hij is niet te beroerd om zijn advocaten in te schakelen om hun privéleven te beschermen. Natuurlijk heeft dit te maken met zijn eigen ervaringen. Zijn moeder is dood omdat ze werd opgejaagd door een stel fotografen. Zonder die fotografen hadden ze nooit zo hard gereden.”
Er zijn vele complottheorieën over de dood van Diana. Gelooft u in een dergelijk complot?
“De koninklijke familie heeft zeker samengezworen tegen Diana. Neem alleen al dat verzwijgen van de relatie tussen Charles en Camilla. Dat heeft haar getekend voor het leven. Ze zou hierna altijd op haar hoede blijven. Maar is ze vermoord door prins Philip of de geheime dienst? Nee, ik denk het niet. De chauffeur was opgewonden door de achtervolging en had net iets te veel drank en pillen achter de kiezen. De locatie van het ongeluk en het formaat van de auto heeft ook bijgedragen. Maar uiteindelijk, als ze gewoon haar gordel om had gehad, had ze nu nog geleefd. Diana is het grootste voorbeeld uit geschiedenis dat ons leert altijd onze gordel te dragen.”
Diana. Haar eigen verhaal verscheen onlangs in een volledig herziene editie bij uitgeverij Pepperbooks.
