De basisschoolleraren zijn al gestraft voor hun staking
Windkracht 7 en zo’n 14 millimeter regen: een hard gelag voor de naar schatting 50.000 basisschoolleraren die staken in het Zuiderpark. Tot overmaat van ramp kwam gisteravond (woensdagavond, red.) naar buiten dat het nieuwe kabinet (VVD, CDA, D66 en CU) 500 miljoen uittrekt om de werkdruk in het basisonderwijs te verlagen. Dat is knap lullig voor de stakers.
Met de eerder beloofde 270 miljoen voor salarisverhoging geeft het nieuwe kabinet nu 770 miljoen euro extra uit aan het basisonderwijs. Daarmee komt het de leraren flink tegemoet. Al is dat bedrag nog ver verwijderd van de eisen van de stakers. Die zijn niet mals, volgens hen is een investering van 1,4 miljard euro nodig voor het verhogen van salarissen (900 miljoen) en het verlagen van de werkdruk (500 miljoen).
Ergo, momenteel voldoen de beloftes van het kabinet al aan meer dan de helft van de eisen. Het gewenste bedrag om de werkdruk te verlagen is zelfs volledig opgehoest. Heeft de staking van vandaag nog wel zin?
Geld gerichter uitgeven
Als we eerdere uitspraken van demissionair minister-president Mark Rutte moeten geloven, is de kans klein dat leraren nog meer salarisverhoging zullen krijgen. Begin dit jaar stelde hij in een interview met CNV Onderwijs dat er al zoveel geld naar het onderwijs gaat. Slechts een kleinigheidje zou er voor leraren vanaf kunnen, om hen te laten weten: “Het is gezíen,” aldus Rutte. Met deze allusie liet hij duidelijk merken dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de 900 miljoen euro aan salarisverhoging er gaat komen.
Liever wil hij het beschikbare geld gerichter uitgeven. Van al het geld dat reeds wordt uitgegeven aan het basisonderwijs, eindigt namelijk weinig bij de leraren zelf. Wat dat betreft kunnen Rutte en de Algemene Onderwijsbond (AOb) elkaar de hand schudden. Beide partijen zijn klaar met de huidige lumpsumregeling in het onderwijs. Door deze regeling zijn schoolbesturen vrij in het besteden van overheidsgeld.
Hierdoor gaat het geld vaker naar het repareren van de verwarming en het installeren van gloednieuwe digiborden dan naar een vers blik leraren of naar ‘handen in de klas,’ zoals Liesbeth Verheggen, voorzitter van het AOb het liever noemt. Schoolbesturen vinden modernisering, veiligheid en comfort toch belangrijker.
Alleen meer geld is dus geen oplossing
Het is bovendien de vraag hoe de beloofde 500 miljoen voor werkdrukverlaging wordt ingezet. In de officiële briefing van minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker aan de Tweede kamer over de eerder beloofde 270 miljoen euro werd met geen woord gerept over salarisverhoging, zo stelt Verheggen. Het geld van het demissionaire kabinet is beschikbaar gesteld voor ‘verbetering van en nieuwe afspraken over de arbeidsvoorwaarden in het primair onderwijs’. Arbeidsvoorwaarden dus. Een erg breed en onduidelijk begrip.
Over de exacte invulling van de beloofde 500 miljoen euro om de werkdruk te verlagen wordt nog geen uitspraak gedaan. Dat is voor de cao-onderhandelingen — nog veel later, dit jaar of volgend jaar. De stakers weten vandaag dus überhaupt niet wat ze zullen bereiken. Als er nog meer geld wordt beloofd, kan dat ook een stapel digiborden en isolatiemateriaal betekenen.
Wat willen de leraren zelf: meer salaris of minder werkdruk?
“Precies fifty-fifty,” stelt Verheggen. “Maar als je het vraagt aan mensen die het onderwijs hebben verlaten, zeggen zij dat ze liever minder werkdruk hadden gehad.” Dat is niet zo vreemd. De salarisafstanden tot de markt verschillen per leeftijdscategorie. Zo doen vrouwelijke basisschoolleraren die deeltijd werken en jonger zijn dan 35 het zelfs beter dan werknemers in marktsectoren met een vergelijkbare opleiding. Bovendien is geen leraar het onderwijs in gegaan om financieel onafhankelijk te worden.
Verheggen laat dan ook weten dat de salarisverhoging vooral in het teken staat van de verschillen met de salarissen in het voortgezet onderwijs, die substantieel hoger liggen dan in het basisonderwijs.
Gemengde gevoelens
Leraren laten in ieder geval zien dat het menens is, dat ze inderdaad meer salaris verdienen en dat de juf terecht boos is. Intussen voldoet het kabinet aan meer dan de helft van de eisen. En lopen ook de zorgkosten de spuigaten uit, klagen de politiekorpsen over te weinig geld voor de aanpak van georganiseerde misdaad en pleit Gijs Scholten van Aschat voor meer steun voor het kunstenaarsambacht. Het is duidelijk dat deze financiële eisen niet allemaal ingewilligd kunnen worden.
De basisschoolleraren zullen vandaag vooral moeten staken voor een betere verdeling van het geld en het einde van de lumpsumregeling. Want gisteravond heeft het kabinet de angel pijnlijk uit de staking verwijderd.
