Spring naar de content
bron: ANP/Marcel Antonisse

Waarom het lijkt alsof alleen de entertainmentsector grossiert in #MeToo’s

Harvey Weinstein, Bill Cosby, Kevin Spacey, James Toback, Jappe Claes, Jelle Brandt Corstius/Gijs van Dam, Job Gosschalk: wie de afgelopen weken niet onder een steen heeft geleefd krijgt al snel de indruk dat vooral producenten, regisseurs en omroepbazen zich bezondigen aan seksuele intimidatie en/of ander ‘norm-overschrijdend’ gedrag. Maar: klopt dit beeld?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jan Smit

Het begon – zoals zo vaak – in de Verenigde Staten, met Harvey ‘Bokito’ Weinstein, in Hollywood om precies te zijn. In The New York Times beschuldigden verschillende vrouwen, onder wie actrice Ashley Judd, Weinstein van seksuele intimidatie en ongewenste intimiteiten. Bij deze ene onthulling bleef het niet. Tal van andere bekende actrices, onder wie Gwyneth Paltrow en Angelina Jolie, vertelden door Weinstein te zijn aangerand en/of zelfs verkracht.

Kruisiging

Om de werkelijke omvang van de problematiek in kaart te brengen en – meer nog – te bereiken dat er een eind zou komen aan seksueel misbruik vroeg actrice Alyssa ilano (Melrose Place, Charmed) andere vrouwen op Twitter onder de hashtag #MeToo steun te betuigen. Die oproep bleef niet onbeantwoord.

De dagen daarop kwamen actrices en soapies massaal uit de kast. Er volgden tal van nieuwe aantijgingen en bekentenissen (#IHave’s). Vaak zonder naam en rugnummer. Maar ook met. Fox News-presentator Bill O’Reilly, Roy Price (Amazon Studio), regisseur James Toback, acteur Ben Affleck, Mark Halperin (ABC News) en recent Kevin Spacey: allemaal gingen ze – al dan niet op eigen initiatief – aan het kruis.

Wat opvalt aan dit rijtje: het grote aantal regisseurs, producenten, omroepbazen en andere prominenten uit de media- en amusementswereld.

Ook filmregisseuse Coco Schrijber, actrice Cat Smits en oud-omroepster Anneke Bakker deden een boekje open.

De #MeToo-tsunami bereikte ook Nederland. Actrice Miryanna van Reeden liet via haar Facebookpagina weten jaren geleden onzedelijk betast te zijn na een theatervoorstelling. Ook filmregisseuse Coco Schrijber, actrice Cat Smits en oud-omroepster Anneke Bakker deden een boekje open. Verscheidene prominenten uit de vaderlandse film, toneel en mediawereld tuimelden van hun voetstuk.

Onder hen de in Nederland wonende Vlaamse acteur Jappe Claes — tot 2014 docent aan de Theaterschool in Amsterdam en tot voor kort acteur bij Het Nationale Theater —, Ruut Weissman — regisseur van de musical Fiddler on the Roof met Thomas Acda — en theaterdocent/acteur Anne Buurma. De laatste werd in 2000 ontslagen door de Toneelschool van Arnhem omdat hij seks had met de helft van zijn klas. De vorige week meldde zich journalist en televisiepresentator Jelle Brandt Corstius (JBC). Hij zou aan het begin van zijn tv-carrière zijn verkracht door tv-producent Gijs van Dam. Iets wat Van Dam stellig ontkent.

Job Gosschalk
Beeld:

Prive-audities

En inmiddels weten we dat ook Job Gosschalk zich op vrij grote schaal heeft schuldig gemaakt aan ‘grensoverschrijdend gedrag’. De castingdirector, oprichter en voormalig eigenaar van het in Nederland oppermachtige Kemna Casting, zette verscheidene jonge auteurs aan tijdens prive-audities naakt voor hem te masturberen. Omdat een aantal media daarover wilden gaan publiceren zochten Kemna en Gosschalk gisteren zelf alvast de publiciteit.

Wie in Hollywood of Hilversum hogerop wil moet de lusten bevredigen van gefrustreerde, kalende vijftigplussers die in de media- en amusementswereld de dienst uitmaken?

Zijn deze voorbeelden exemplarisch? Met andere woorden: wie in Hollywood of Hilversum hogerop wil, moet seksistische avances voor lief nemen? Of erger nog: tegen haar of zijn zin in de lusten bevredigen van gefrustreerde, kalende vijftigplussers die zijn geboren tijdens de seksuele revolutie en nu in de media- en amusementswereld de dienst uitmaken? Als betaling in natura?

De aanhoudende stroom ontboezemingen doet het ergste vermoeden.

De uitkomsten van een eind vorige maand door de Kunstenbond georganiseerde enquête  versterken deze indruk. De vakbond voor onder meer acteurs, dansers, fotografen, musici en andere creatieven vroeg haar leden in hoeverre zij te maken hebben (gehad) met seksueel geweld of intimidatie op de werkvloer. Binnen een paar uur reageerden er zo’n 250 leden. Liefst 60 procent (!) van hen reageerde positief.

Minister van Gemeenschapszaken

Blijft de vraag of dit percentage hoog is? En zo ja, how comes? Om met die eerste vraag te beginnen: we weten het niet. Wat wel opvalt: de schaarse #MeToo’s en #IHave’s in andere sectoren. Zeker, er zijn uitzonderingen: de (top)sportwereld, het leger en – niet te vergeten – de katholieke kerk.

Maar publicaties over misbruik in bijvoorbeeld de publieke sector en het bedrijfsleven zijn dun gezaaid – het ontslag van een Uber-topman wegens een onderzoek naar ongewenste intimiteiten op de werkvloer en de Welshe minister van Gemeenschapszaken – What’s in a name? – Carl Sargeant die gisteren zelfmoord pleegde na te zijn beschuldigd van ongepast gedrag met vrouwen even daargelaten.

Hebben regisseurs, producenten en televisiebazen meer macht dan CEO’s, burgemeesters of directeuren-generaal? Is het omdat jonge acteurs, soapies en modellen gemiddeld knapper zijn dan beginnende ambtenaren, accountmanagers, financials of andere talenten in het bedrijfsleven? Omdat deze toneel- en televisiesterren in de dop zich bij audities nu eenmaal – letterlijk en figuurlijk – meer moeten bloot geven?

Vos in het hennenhok

Dat laatste zou kunnen. De rode draad in de verhalen over Gosschalk is bijvoorbeeld dat hij een-op-eensituaties creerde met beginnende acteurs die hij onder het mom van een auditie of oefening aanmoedigde uit de kleren te gaan, schrijft de Volkskrant vandaag. Voormalig acteur Mischa van der Klei in diezelfde krant: “Dat gebeurde met het excuus dat je schaamteloos moet zijn als acteur; dat je moet loskomen.”

“Als zo’n machtige man zich bevindt in een speeltuin van ambitieuze, onzekere, beginnende actrices is dat te vergelijken met een vos in een hennenhok. Uiteindelijk krijgt hij ze allemaal.”

Volgens Panorama hangt de relatief grote hoeveelheid (vermeende) misbruikzaken inderdaad samen met het metier. Een kwestie van de kat op het spek binden, aldus het geïllustreerde weekblad: “Als zo’n misbruik makende, machtige man zich bevindt in een speeltuin van ambitieuze, onzekere, beginnende actrices is dat te vergelijken met een vos in een hennenhok. Uiteindelijk krijgt hij ze allemaal.”

Andere cultuur

NRC-columniste Louise Fresco heeft een andere verklaring. “Onverbloemd machogedrag lijkt me veelal afwezig in de publieke sector, zeker in Nederland, waar de toon aan de top die van het polderende compromis is. Natuurlijk, ook een ministerie kent zijn hiërarchie en naijver, maar dominant gedrag wordt niet per se beloond. Vrouwelijke of ondergeschikte ambtenaren manipuleren is in de kantoortuin geen sinecure,” schrijft wetenschapper en bestuurder.

Zij wijst ook op het feit dat ‘de publieke sector steeds meer vrouwen kent aan de top, door de aard van de zaak minder competitieve mannen trekt’ en ‘een andere cultuur’ heeft.

Ongetwijfeld heeft Fresco gelijk. Maar volgens mij is dat niet de reden waarom er momenteel zoveel onthullingen zijn over seksueel wangedrag in de media- en entertainment. Die is veel banaler. Acteurs, presentatoren, omroepbazen, modellen: ze zijn bijna allemaal beroemd. En roem spreekt nu eenmaal tot de verbeelding.

Geen haan

Een trainee van de gemeente Haarveen die haar afdelingshoofd aanklaagt omdat hij haar in de pantry vol op de mond heeft gekust en heeft toevertrouwd dat hij graag met haar naar bed wil, de salesmanager van een softwarehuis die zijn goodlooking accountmanager promotie belooft als hij hem pijpt: geen haan die er naar kraait. Hooguit de collegea en de naasten.

Maar castingdirecteur Job Gosschalk, de man die carrières kan maken en breken en daarvan gretig misbruik maakte door zijn lustgevoelens te botvieren op destijds onbekende, maar inmiddels beroemde acteurs als Yorick van Wageningen: daar willen we alles van weten.

Een trainee van de gemeente Haarveen die haar afdelingshoofd aanklaagt: geen haan die er naar kraait.

Is dat de schuld van de media? Ook. Maar meer nog van de mediaconsument. Wat is er voor gewone stervelingen – u en ik – nu leuker dan te lezen dat die bekende Hollywood-ster of -baas die het wel heeft gemaakt het ook niet gemakkelijk heeft? Dat hij/zij zich seksueel getinte toespelingen moet laten welgevallen. Wordt betast. Of beticht van machtsmisbruik.

Leedvermaak

Jaloezie. Leedvermaak. Niets menselijks is ons vreemd. Zeker, we vinden het verschrikkelijk. Zeggen we. We spreken over een hype. Discussiëren honderduit over de vraag of JBC dan wel Gijs van Dam gelijk heeft en dus aan de digitale schandpaal moet worden genageld. Kijken stiekem naar RTL Boulevard. Bladeren als het even kan door de Story of de Prive – uiteraard alleen bij de kapper of in de kiosk en dan het liefst als er geen bekende in de buurt is.

Of we blijven thuis voor Ik vertrek, het populaire televisieprogramma waarin Nederlanders emigreren naar het buitenland en daar een nieuw bestaan beginnen. Niets is leuker dan wanneer dit mislukt. Dit alles met maar een doel: rechtvaardiging van ons eigen saaie, troosteloze burgermansbestaan. Gelukkig ben ik geen BN’er, godzijdank ben ik niet begonnen aan zo’n buitenlands avontuur – die sukkels!

Een ding durf ik wel te voorspellen. Na Kevin Spacey en Job Gosschalk zullen binnen de media- en entertainmentsector de komende weken nog veel meer #IHave’s volgen.

Mea culpa, mea maxima culpa.

Onderwerpen