Spring naar de content
bron: ANP/Bart Maat

De ‘eerlijke politicus’ is geen remedie tegen corruptie

Corruptie wordt de laatste jaren steeds beter en harder aangepakt en steeds vaker protesteren mensen tegen politici die zich niet aan de regels houden. Tot zover het goede nieuws. Het slechte nieuws is namelijk dat de manier waarop we corrupte politici bevechten hoogstwaarschijnlijk inefficiënt is. 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jana Simmelink

Te vaak is de ‘remedie’ gericht op het vinden en versterken van een eerlijke leider die belooft corruptie op te lossen, oppert Moisés Naím, bekend van het boek The End of Power, deze week in het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic. Wat landen echt nodig hebben zijn wetten die de mogelijkheden voor corruptie verminderen. Ook zijn er sterke instellingen nodig, die deze wetten afdwingen, en corrupte ambtenaren en hun handlangers in de particuliere sector hun onschendbaarheid ontnemen.

Rosie

Met die gedachte ontstond Rosie: een Artificial Intelligence robot ontwikkelt door een groep Braziliaanse data-analisten. Rosie verzamelt de vergoedingsverzoeken van alle wetgevers wereldwijd en berekent de waarschijnlijkheid dat deze gerechtvaardigd zijn.

Weinig verrassend: Rosie signaleerde nogal wat pijnpunten bij politici in Brazilië. Meer dan 8.000 verdachte terugbetalingen werden gemarkeerd. Afgelopen januari meldde het team officieel meer dan 600 van deze verdachte transacties aan de Braziliaanse Kamer van Afgevaardigden. Inmiddels heeft Rosie haar eigen Twitteraccount en worden haar volgers op de hoogte gebracht als congresleden proberen de regering kosten aan te rekenen die niets met zijn of haar werk te maken hebben.

Rosie is een klein voorbeeld van de nieuwe mogelijkheden in de strijd tegen corruptie. Het onthult de kracht van een goed georganiseerd maatschappelijk middenveld — de robot is gefinancierd door middel van crowdfunding — in combinatie met technologische innovatie en informatietransparantie.

Eliminatie

Te vaak dient de strijd tegen corruptie als een mechanisme van politieke onderdrukking. Wereldleiders exploiteren de populaire intolerantie van corrupte politici om hun rivalen te elimineren. De Russische president Vladimir Poetin beschuldigt bijvoorbeeld degenen die te invloedrijk zijn geworden van corruptie en gooit ze in de gevangenis.

Mikhail Khodorkovsky, ooit de rijkste man van Rusland, bracht tien jaar door in een gevangenis in Siberië voor belastingontduiking en diefstal. Khodorkovsky stond er om bekend dat hij tegenstanders van Poetin, hun partijen en hun partijen financierde.

Corruptie
Beeld:

Nederland

In Nederland lijkt het tot nog toe mee te vallen met politieke corruptie. We staan namelijk nog steeds in de top 10 van minst corrupte landen ter wereld. Al moeten we niet enkel uitgaan van ranglijsten als deze. Naast de bonnetjesaffaire van Teeven en Opstelten en de vermoedelijke steekpenningen van Jos van Rey brengt het ‘gebrek’ aan corruptie ook een gevaar met zich mee.

Middelen om corruptie tegen te gaan zijn in landen als Nederland namelijk onderontwikkeld, omdat deze niet nodig lijken. Dat is tegelijkertijd de reden dat Nederland afgelopen jaar van plek 5 naar plek 8 gedaald is op de bovengenoemde corruptieranglijst. Bijna alle organisaties in de publieke sector hebben inmiddels een integriteitsgedragscode, maar deze zijn redelijk mild. ‘Harde’ regels en sancties tegen fraude, corruptie en oneigenlijk gebruik van publieke macht worden in ons land zelden toegepast.

De zachte hand van Rutte en consorten overheerst. En dat is gevaarlijk, blijkt uit de analyse van Naím en de bevindingen van Rosie. Gevaar zit in een klein hoekje, en juist daarom dienen we er goed op te letten en maatregelen te nemen voor we echt met grootschalige corruptie als in Brazilië of Rusland te maken krijgen. En daarom hebben we politici nodig die hard op kunnen treden tegen corrupte collega’s.

Onderwerpen