Waarom dichter Jean Pierre Rawie niet op de RUG spreekt
De bekende dichter Jean Pierre Rawie sloeg onlangs het verzoek om in het Engels een lezing over zijn werk te geven af. Het zou volgens Rawie ‘krankjorum’ zijn om aan een Nederlands opleidinginstituut – in dit geval de Rijksuniversiteit Groningen – in het Engels over Nederlandse poëzie te spreken.
In zijn column voor het Dagblad van het Noorden schrijft hij dat ‘heel Nederland, de universiteit voorop, aan de Engelse ziekte lijdt’. Rawie, die op 200 meter afstand van het academiegebouw woont, zou voor de lezing reis- en verblijfkosten aangeboden krijgen – in het Engels. De dichter liet de uitnodiging door zijn uitgever afwijzen omdat ‘het een tamelijk abstract betoog zou worden’ wanneer hij in het Engels zou moeten vertellen over zijn Nederlandse poëzie. Een verdere reactie van de universiteit bleef uit.
Internationale studenten
De lezing moest in het Engels gegeven worden omdat het een bijeenkomst rond internationale betrekkingen betrof. De voertaal voor deze opleiding is Engels. Volgens Rawie is dat al snel het geval: “Aan de Groningse universiteit is Engels de voertaal zo gauw er zich één buitenlander onder het gehoor bevindt.”
Wanneer Rawie internationale studenten wel kennis zou laten maken met de Nederlandse cultuur – in dit geval zijn poëzie – door er in het Engels over te praten, zou er weinig over blijven meent de dichter. “Dat zou alleen werken indien ik mijn gedichten met behoud van de eigen toon zou kunnen vertalen in het Engels, wat me een ondoenlijke opgave lijkt. Ik schrijf vormvaste poëzie, die je niet één-twee-drie kunt parafraseren.”
Eerst de taal, dan de literatuur
Literatuuronderwijs kan volgens Rawie best in een andere taal gegeven worden, maar studenten dienen wel eerst de taal te leren alvorens ze zich verdiepen in de literatuur. Vroeger was het een vereiste om het Nederlands te beheersen wanneer je hier kwam studeren. “In andere landen — Frankrijk en Italië bijvoorbeeld — is het nog steeds verplicht de landstaal te beheersen bij het volgen van een opleiding,” stelt Rawie.
Of het voor alle studierichtingen zou moeten gelden weet de dichter niet. Wel zouden meer colleges best in het Nederlands gegeven kunnen worden. Voor een studie Rechten is het Engels ‘volstrekt onbruikbaar’ door het verschil in rechtssysteem. Daar voegt Rawie nog aan toe dat ‘daarbij komt dat de docenten in het algemeen matig Engels spreken, en het merendeel der studenten ook geen native speaker is — dan krijg je een dialoog van gehoorgestoorden’.
Commerciële overwegingen
De verengelsing van het hoger onderwijs in Nederland stuitte al eerder op commentaar. Uit onderzoek van de Volkskrant bleek dat dit studiejaar zestig procent van alle universitaire opleidingen volledig in het Engels wordt gegeven. De eerdere adviezen van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) lijken hiermee in de wind geslagen.
In een rapport uit 2003 waarschuwde de KNAW reeds voor de gevolgen van de verengelsing van het onderwijs. Engels als instructietaal zou leiden tot een gemiddelde kwaliteitsdaling van dertig procent. De bestuurders van universiteiten en hogescholen laten zich liever leiden door commerciële overwegingen, dan kwaliteit van het onderwijs. Het trekken van internationale studenten brengt immers geld in het laatje.
De vereniging Beter Onderwijs Nederland (BON) startte afgelopen zomer een petitie voor een taalrijk hoger onderwijs en tegen taalverschraling door verengelsing. Hiermee verzoekt BON het kabinet om artikel 7.2 van de wet op hoger onderwijs te handhaven. In dit artikel staat geschreven dat elke opleiding in het Nederlands gevolgd moet kunnen worden, tenzij er sprake is van een evidente noodzaak om in een andere taal te instrueren. Gebeurt dit niet, dan schroomt de vereniging niet de zaak voor de rechter te brengen.
