Slecht handelen van goede mensen: de Oxfamparadox verklaard
“We hebben geen baby’s vermoord,” sprak Mark Goldring. Deze krampachtige uitspraak deed de baas van Oxfam na beschuldigingen aan zijn organisatie van seksueel misbruik. In 2010 zouden Oxfammedewerkers in Haïti seksfeesten hebben georganiseerd na de allesverwoestende aardbevingen. “In rampgebied gaan normen snel schuiven,” reageert Afrika-correspondent Koert Lindijer. Gelukkig bestaat er geen causaal verband tussen beide citaten. Natuurlijk, Oxfam zit fout. Maar het ‘slechte’ handelen van ‘goede’ mensen valt wel degelijk te verklaren – leren we.
Het is daags na de beschuldigingen van seksueel misbruik in Haïti als Oxfambaas Goldring over niet-vermoorde baby’s begint. Het is niet geheel gepast. Beschuldigingen bekennen of ontkennen van seksueel misbruik doet Goldring niet. Hij vindt de storm van kritiek buiten elke proportie.
De wereld vindt het handelen van Oxfam en Goldring buiten elke proportie. Goldring verontschuldigt zich later voor zijn uitspraken.
Een man van vlees en bloed
Ook de spil in het seksschandaal in Haïti, de gevallen Oxfamtopman Roland Van Hauwermeiren, reageerde op de aantijgingen dat hij de seksfeesten zou hebben georganiseerd. Van Hauwermeiren ontkent dat hij de schunnige orgies zou hebben geregeld. Wel maakt hij excuses. Hij zou tot driemaal toe seks hebben gehad in zijn huis, maar niet met een slachtoffer. “Ik ben geen heilige, ik ben een man van vlees en bloed, en ik heb fouten gemaakt. Ik schaam me diep.”
Ofxam blijkt inmiddels niet de enige organisatie die bij seksuele escapades betrokken is. Volgens de president van Haïti is Oxfam ‘het topje van de ijsberg’. Een week later weten we dat ook Artsen zonder Grenzen wordt bejegend. Vandaag (donderdag, red.) schrijft directeur Monique van ‘t Hek van Plan Nederland in een brief aan donateurs dat medewerkers van hulporganisatie Plan International kinderen seksueel hebben misbruikt.
Een koud glas bier en een warm lichaam
De beschuldigingen zijn hartverscheurend. De verklaringen zijn tenenkrommend. Terwijl hulporganisaties op spastische wijze hun eigen graf graven met onnavolgbare reacties, valt ‘het kwade handelen’ van ‘goede mensen’ wel degelijk te verklaren. Waarvoor dank aan Koert Lindijer en Gaby Hinsliff (The Guardian).
Lindijer schrijft dat zij die naar een uithoek in rampenland gaan, een beetje gek moeten zijn. “Degenen die het doen – hulpverleners en journalisten – lijken soms een beetje op psychopaten. Aan de frontlinie verliezen hulpverlener en journalist hun naïviteit, hun gezondheid en soms hun verstand. Je bent een huurling of een dwaas.”
Medewerkers van de Verenigde Naties schreven er een boek over: Emergency Sex. Hun bazen in New York wilden het boek verbieden. Ze konden de passages over seks als reactie op hevig geweld niet geloven. “Ze begrepen niet dat juist in dit soort omstandigheden de behoefte aan een warm lichaam en een koud glas bier zo nijpend blijkt,” stelt de Afrika-correspondent. De conclusie van Lindijer: in rampgebied gaan normen snel schuiven.
Verklaarbaar tegengeluid
Nogmaals: slecht gedrag valt niet goed te praten. Dat schrijft ook Hinsliff in haar stuk over slecht handelen van goede mensen. De moraal van haar verhaal is dat saaie bestuursprocedures er wel degelijk toe doen, ook in organisaties die voor het goede doel werken. “Je veronderstelt niet, je controleert. Je zeurt over het kleinste detail, zelfs als je een ngo bent met hoog moreel aanzien, zoals Oxfam. En bovenal: je trapt niet in de val te denken dat goede mensen altijd het goede doen.”
Eindelijk tegengeluid dat kwaad handelen van ‘goede mensen’ verklaart. Tegengeluid uit onverwachte hoek, tegengeluid van de mensen die óók uit het strijdveld komen en tegengeluid dat de gulle gever graag van een beschuldigde ngo had gehoord. Als je dat afzet tegen het krampachtige Oxfam, snappen u en ik weer enigszins hoe het zit. Dat het ‘slechts’ om mensen van vlees en bloed gaat. En daar hoeft Oxfam niet eens voor worden verdedigd.
Fout gedrag valt niet goed te praten. Maar fout gedrag is overal. Ook bij een ngo met hoog moreel aanzien. Fout gedrag van goede Oxfammedewerkers: de paradox verklaard.
