Binnen een paar jaar zou er uit stamcellen gekweekt vlees in de supermarkt kunnen liggen. Goed voor de dieren en voor het milieu, zou je zeggen. Toch is er reden om kritisch en terughoudend te zijn. De zorgen over onze toenemende vleesconsumptie zijn terecht. Door een sterke bevolkingsgroei en gestegen welvaart zijn de gevolgen voor iedereen zichtbaar geworden. Koeien, kippen en varkens zijn ondertussen met grote afstand de dominante diersoorten op aarde en leven vaak onder erbarmelijke omstandigheden, die haaks staan op hun natuurlijke aard en behoeften. Zo beseffen we nauwelijks dat varkens van nature sociaal diergedrag vertonen dat op de boerderijen op geen enkele manier tot zijn recht komt. Dat leidt tot voortdurende stress en psychisch lijden bij deze dieren. Ook zijn er terechte zorgen over de kwaliteit van het vlees. Het kan bijvoorbeeld door antibiotica en hormonen zijn vervuild. Ook heeft de aard van de dierenvoeding ervoor gezorgd dat de van nature rijkelijk in vlees en vis aanwezige gezonde omega 3-vetzuren zijn vervangen door een ongezonde overmaat aan omega 6-vetzuren zoals linolzuur. Verder zijn er grote milieuproblemen, onder meer doordat vee enorme hoeveelheden broeikasgassen uitstoot. Als we deze problemen te lijf willen gaan, staan we dus voor de volgende keuze: vegetarisch eten, minder vlees of kunstvlees. Er is ondertussen veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van een vegetarische levensstijl. Die lijken best gunstig. Onderzoek toont aan dat vegetariërs over het algemeen gezonder zijn en langer leven. Enige voorzichtigheid is daarbij echter wel geboden. Want wat meten we hier precies? Vegetariërs eten namelijk niet alleen veel minder of liefst helemaal geen vlees of vis, maar leven over het algemeen ook een stuk bewuster en gezonder. Het zou dus best kunnen dat de gemeten gezondheidseffecten niet met vlees of vis maar met andere aspecten van hun levensstijl te maken hebben. Verder zijn er ook problemen met een vegetarische levensstijl. Zo moeten er bijvoorbeeld vitamine B12-supplementen worden geslikt. Ook van andere nutriënten krijgen vegetariërs minder binnen. En er is gebleken dat kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap veel vis eten, intelligenter zijn en zich bovendien cognitief, verbaal en motorisch beter ontwikkelen. Ook blijkt dat omega 3-vetzuren die veel in wilde vis en met gras gevoederde dieren voorkomen, allerlei voordelen hebben. Zo verminderen ze de kans op depressie, dementie en hart- en vaatziekten. Je kunt ook kiezen voor minder vlees. Onderzoek toont aan dat naarmate we meer vlees eten, er een (gering) hogere kans bestaat op dikke darmkanker. Ook hier is enige terughoudendheid nodig. De boosdoener is voornamelijk bewerkt vlees waaraan natriumnitraat is toegevoegd; voor vers vlees zijn de conclusies veel minder duidelijk. Dan is er natuurlijk ook de mogelijkheid om vlees deels te vervangen door vis. Maar er zijn nu al grote problemen door overbevissing en ook kweekvisserij blijkt niet de oplossing. Evenals bij vlees blijkt de samenstelling van vis door bijvoederen nadelig te veranderen en maken de gezonde omega 3-vetzuren plaats voor ongezonde omega 6-vetzuren. En hoe zit het dan met kunstvlees? Over zogenaamde vegetarische hamburgers kan ik kort zijn. Dit is ultrabewerkte voeding die is samengesteld op basis van onder meer soja, suiker en andere koolhydraten met E-nummers zoals smaakversterkers, emulgatoren en conserveringsmiddelen. Wie mijn recente boek Lichter heeft gelezen, weet wat dit voor je gewicht en gezondheid betekent. Afblijven dus! Er komt echter een geheel nieuwe vorm van vlees aan. Hierbij worden echte vleesvezels gekweekt uit stamcellen van vee. Met deze vezels wordt vervolgens het vleesproduct samengesteld. Het zal duidelijk zal zijn dat hiermee geen varkenskarbonade of spareribs kunnen worden gemaakt. Er wordt vooral gedacht aan gehakt en bewerkte vleesproducten zoals frikandellen, vleeskroketten en hamburgers. Maar ook hier ga ik tot voorzichtigheid manen. De ervaring die we sinds de Tweede Wereldoorlog hebben opgedaan met vervangers van natuurlijke voeding is vrij desastreus gebleken. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van natuurlijke vetten door suiker en andere koolhydraten, het vervangen van boter door zogenaamd gezondere margarines en de introductie van kunstmatige zoetstoffen. Al deze ingrepen hebben ons eten aantoonbaar ongezond gemaakt en zijn in feite onverantwoorde experimenten op menselijke proefkonijnen, met een explosie van chronische ziekten tot gevolg. Verder is het een illusie te veronderstellen dat dit zogenaamde kweekvlees hetzelfde zal zijn als echt vlees. Nee, er moeten straks ongetwijfeld allerlei stoffen aan worden toegevoegd, zoals onnatuurlijke vetten, rode kleurstof, kunstmatige vitamines, smaakstoffen en extra mineralen. Toch vind ik kweekvlees een interessante ontwikkeling. Ik zal het echter pas zal eten als er uitgebreid en jarenlang onderzoek heeft plaatsgevonden met positieve uitkomst. En ik kan u alvast verklappen dat u dit onderzoek onvrijwillig zult ondergaan, als goedwillende consument aan wie verteld zal worden dat kweekvlees veel gezonder is dan echt vlees. Een riedel die we bij allerlei industrieel bewerkte voeding al ontelbare keren hebben gehoord. Voorlopig raad ik u daarom aan om gewoon wat minder vlees te eten en daarbij uitsluitend te kiezen voor vlees dat afkomstig is van vrij rondlopend vee dat met gras in de wei is gevoed. Wel zo veilig.