Opsporing Verzocht: Martijn van Dam, de ‘ambtenaar’ van het Mediapark
Waar is NPO-bestuurder Martijn van Dam? Dat is de vraag die velen in Hilversum bezighoudt. Van Dam is oud-Kamerlid van de PvdA. Hij voerde voor die partij het woord over media. Hij deed bij Matthijs van Nieuwkerk in DWDD zelfs een gooi naar het leiderschap van zijn partij, maar wist in het populaire programma niet bepaald te overtuigen. Net zo min hij als bestuurder lijkt te slagen. Televisie is een genadeloos medium.
Martijn van Dam is een beroepspoliticus zonder noemenswaardige maatschappelijke en bestuurlijke ervaring. En toch (of juist misschien wel daarom) werd hij op de valreep van zijn politieke carrière beloond met een staatssecretariaat op Landbouw.
Een tamelijk ongevaarlijke post voor iemand zonder ervaring op de boerderij, maar dat liep anders. Van Dam was als staatssecretaris verantwoordelijk voor een voedselschandaal. Onze eieren bleken massaal behandeld met een giftig goedje, fipronil genaamd. Het leidde tot een hoop commotie. Konden we de eieren nog wel eten?
En zo stortte tijdens het bewind van Martijn van Dam bijna de hele Nederlandse pluimveesector in elkaar. Mede een gevolg van gebrekkige communicatie rondom de voedselaffaire door de diensten van Van Dam.
De Kamer wilde het naadje van de kous weten. Maar nog, voordat de staatssecretaris – inmiddels demissionair – het parlement fatsoenlijk tekst en uitleg kon geven over de affaire was hij al vertrokken.
Martijn van Dam werd lid van de Raad van Bestuur van de NPO. Hij kreeg de zogenoemde programmaportefeuille. Daarmee werd de voormalig mediawoordvoerder eindverantwoordelijk voor het beleid van de landelijke publieke omroep.
Ook voor deze functie beschikte hij niet over de benodigde ervaring. Zijn CV sloot slechts in beperkte mate aan op een zorgvuldig opgesteld inhoudelijk functieprofiel. Als beroepspoliticus had hij namelijk van veel verstand, maar het maken van innovatieve programma’s hoorde daar niet bepaald bij. Toch werd Van Dam binnengehaald voor de portefeuille Mediaportfolio en Distributie bij de NPO. Tot verbazing van vele direct betrokkenen.
Dat het raar kan lopen in een mensenleven bleek niet lang daarna. Want net als in het geval van het eierschandaal op het ministerie van Landbouw krijgt de PvdA-politicus ook bij de NPO al snel een echte crisis op zijn bestuurlijke bordje.
De NPO moet namelijk 62 miljoen euro bezuinigen vanwege tegenvallende reclameopbrengsten. Dat is ongeveer het totale budget van NPO3. Veel geld dus, dat gevonden wordt door te schrappen in de programmering. We hebben het allemaal kunnen lezen: Andere Tijden, Tegenlicht en Brandpunt+ zijn enkele populaire journalistieke programma’s, die (deels) het veld moeten ruimen.
Net als tijdens de eiercrisis kiest Van Dam als eindverantwoordelijk bestuurder ook nu voor een laag profiel in de ongekend roerige periode voor de publieke omroep. Terwijl overal in de samenleving emotioneel wordt gediscussieerd over de programmatische keuzes die worden gemaakt, bevindt NPO-bestuurder Martijn van Dam zich volkomen onder de radar. Zoals bij bovengenoemde programma’s.
De oud-staatsecretaris lijkt een kind dat z’n handen voor z’n ogen doet en dan denkt dat niemand hem kan zien. Totaal onzichtbaar. Van Dam speelt in de maatschappelijke discussie over de keiharde ingrepen in de journalistieke programmering van de NPO geen enkele rol.
Gevolg is dat de NPO wordt overladen met kritiek en ogenschijnlijk onbegrepen aan de zijlijn staat van een verhitte dialoog over welke programma’s het bestaansrecht van de publieke omroep vormen. En dat is dramatisch, want juist een publieke omroep onder vuur moet steeds weer uitleggen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt. En dat is – leuk of niet – het werk van Martijn van Dam.
Bij de NPO leidt dit op de werkvloer inmiddels tot de nodige onrust. Van Dam heeft zelfs een bijnaam gekregen van zijn medewerkers die zijn passieve houding en gebrek aan kennis van het televisie-vak met lede ogen aanschouwen: De ambtenaar. Opiniemaker Marianne Zwagerman klapte hierover al eerder uit de school na een bezoekje aan het Mediapark.
En wie zijn oor op dit moment te luisteren legt bij omroepdirecteuren hoort eigenlijk hetzelfde; “Van Dam? We zien hem niet, we horen hem niet. Hij staat om 17.00 uur met z’n tasje in de lift op weg naar huis. Niemand neemt Martijn hier serieus. Hij is een technocraat,” zegt een van hen. Er wordt inmiddels in kringen van omroepdirecties openlijk gespeculeerd over het vertrek van Van Dam, die wordt gezien als een totale misfit.
Als het alleen zou gaan om het functioneren van Martijn van Dam als kakelvers omroepbestuurder was dit allemaal niet zo erg. Iedereen verdient een kans. Ook als het wat langer duurt. Maar gedurende een grote bezuinigingsronde en de daarmee gepaard gaande maatschappelijke onrust zou je hopen dat juist de programmatisch bestuurder continu bezig is met het uitleggen van keuzes. Waarom wel Andere Tijden en niet de voetbalwedstrijden van Oranje? Martijn zou het moeten weten.
Dat Van Dam niet voor kiest voor die openheid is schadelijk voor het vertrouwen van burgers in de publieke omroep. Het leidt ertoe dat beslissingen niet worden begrepen en dat het draagvlak voor een sterke en brede publieke omroep in Nederland in rap tempo afneemt. De ‘kwestie Van Dam’ gaat ons daarom allemaal aan.
