Stelling: red het insect, verban alle pesticiden
Alarmerende berichten van onderzoekers: insecten zouden rap verdwijnen in wat haast een ecologisch armageddon mag heten. En de hoofdschuldige is landbouwgif, roepen natuurbeschermers. De EU verbood in mei drie bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen, maar vooralsnog lijkt het een doekje voor het bloeden. Moet er een totaalverbod komen?
Ja: Frank Berendse, hoogleraar natuurbeheer en plantenecologie aan Wageningen University
Het gaat slecht met de insecten. Hoe slecht?
“Zeer slecht. Duits onderzoek liet zien dat sinds 1987 de hoeveelheid insecten is afgenomen met zeventig tot tachtig procent. De kritiek op dat onderzoek is inmiddels weerlegd door onafhankelijke toetsing van onder anderen hoogleraar David Klein. Bovendien zijn de conclusies bevestigd door ander onderzoek van Natuurmonumenten en Naturalis.”
En een totaalverbod op pesticiden is het beste antwoord?
“Dat zou ik van harte toejuichen. Het is van wezenlijk belang dat we binnen tien jaar naar een pesticidevrije landbouw gaan. Tien jaar geleden dacht ik dat we binnen Europa goed bezig waren, totdat ik een onderzoeksproject afrondde met tien Europese universiteiten, waarbij we op 1500 agrarische bedrijven alle factoren hadden gemeten die van invloed konden zijn. Het gebruik van pesticiden bleek verreweg de belangrijkste oorzaak van de afname van vogels en insecten.
“Boeren moeten veel sterker gestimuleerd worden om minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Dat kan bijvoorbeeld door belasting te heffen op pesticidegebruik, die hoger wordt wanneer een boer per hectare meer gebruikt. Daardoor gaat de prijs van vervuilende producten omhoog en wordt het voordeliger om pesticidevrij te produceren.”
Zijn er voldoende alternatieven voor de boeren, zoals biologische bestrijdingsmiddelen?
“Op dit moment nog onvoldoende. Voor kasteelten zijn er al goede mogelijkheden, zoals de inzet van sluipwespen. Bij buitenteelten is dat moeilijker. Hier moet nog veel onderzoek gebeuren.”
Nee: Kees Booij, ecoloog en senior onderzoeker aan de Universiteit van Wageningen
Waarom is een pesticideban een slecht idee?
“Omdat nog helemaal niet is aangetoond dat de daling van insectenaantallen door pesticiden komt. Er wordt door de milieuwereld veel te snel naar de landbouw gewezen. Terwijl deze onderzoeken nota bene voor het grootste deel in de natuur zijn gedaan, niet binnen de landbouw. Ook fluctueren insectenaantallen altijd.”
Hoe verklaart u die daling dan?
“Zo’n daling kan met veel meer dingen te maken hebben, zoals het weer of het klimaat. Daarnaast zijn er in de afgelopen dertig jaar veel meer auto’s, veel meer mensen en veel meer steden bijgekomen. Daardoor daalt de insectenstand ook.”
Is er dan geen sprake van massale insectensterfte?
“De aantallen dalen wel, maar niet zo erg als bijvoorbeeld wordt beweerd in het onderzoek van Natuurmomenten of het Duitse onderzoek. (Natuurmomenten concludeerde dat in de onderzochte insectengroepen het aantal exemplaren met twee derde is afgenomen in de afgelopen 27 jaar. Uit onderzoek van Duitse entomologen bleek dat daar in dertig jaar het aantal insecten met driekwart is gedaald– red.) Dat rammelt aan alle kanten. Ten eerste is er niet met dezelfde frequentie op verschillende plekken gemeten. Op sommige plekken is bijvoorbeeld maar één keer gemeten in 27 jaar. Daarnaast is er bij beide onderzoeken maar op een beperkt aantal plekken gemeten. Het lijkt mij niet representatief genoeg.”
