Spring naar de content
bron: Beeld: ANP

‘Trump blijkt godsgeschenk in totaal verdeeld Amerika’

De Amerikaanse documentairemaker Michael Moore staat bekend om zijn sterk activistische films, gedreven door woede over zaken als politieke corruptie, het ongebreidelde kapitalisme en de slechte gezondheidszorg in zijn land. Je zou verwachten dat zijn nieuwste film over de huidige president één grote Trump-bashing show is geworden. Maar niets is minder waar, zo zien we in Moore’s Fahrenheit 11/9. Integendeel, Trump blijkt een godsgeschenk voor het totaal verdeelde land.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico van den Berg

Moore begint de film met de overbekende beelden van de verkiezingsnacht op 9 november 2016. Alsof we als kijker opnieuw door de zure appel van de overwinning van Trump heen moeten bijten. Maar het verhaal krijgt meteen een andere wending. In Europa kregen we vanuit de media bijna het idee dat Hillary Clinton het presidentschap was ontnomen. Ze kreeg immers 3 miljoen stemmen meer dan Trump. Clinton had alle goede argumenten, Trump slechts zijn grijpgrage handen. It can only happen in America, folks! Maar Moore laat behendig zien dat het vooral het falen van de Democratische partij is geweest, in combinatie met een sensatiebeluste media, zelfs van serieuze nieuwsmerken als CNN en The New York Times. Die laatste wordt door Moore zelfs beticht van antisemitische retoriek om maar lezers en clicks te veroveren. Een redenering waar hij deels uit de bocht vliegt, maar die ons wel in het hoofd van de Trump-kiezer brengt.

Michael Moore speelt graag met de geschiedenis en deinst niet terug voor het leggen van grote verbanden. Zo horen we in Fahrenheit 11/9 de stem van Donald Trump uit de mond van Adolf Hitler komen die een uitzinnige menigte toespreekt. Even schrik je als kijker van het effect, maar Moore komt ermee weg. Hij weet als geen ander hoe je effectieve propaganda kan gebruiken voor een film die ook nog vermaakt en wakker schudt. Een cynicus zou kunnen zeggen dat Moore ook zelf in dat opzicht goed naar de nazi-propaganda machine heeft gekeken. Alleen heeft Moore humor, reflectie en zelfrelativering.

Moore schetst Obama als machteloze president

Je zou Moore’s Fahrenheit 11/9 als één grote debunking-film kunnen zien. Het tijdperk Barack Obama wordt met een paar pennestreken doorgehaald. Van het breed gedeelde enthousiasme in de beginjaren was na acht jaar weinig meer over bij zijn achterban. Het werd een lame duck, een machteloze president die veel plannen had maar weinig wist te bereiken. In een kort fragment zien we Obama’s loze woorden na het zoveelste schietincident, gevolgd door wat er gebeurde nadat er eerder dit jaar in Florida zeventien studenten op school werden neergeschoten. Er waren geen zalvende woorden van Trump, integendeel. Het geld van de wapenlobby zorgde ervoor dat ook maverick Trump zijn handen hier vanaf trok. Maar juist deze afwachtende houding zorgde voor een gigantische energiestoot voor een groep jongeren die de passiviteit van de president en de vele politici wilden bevechten. Het gevolg is bekend. Met de March of Our Lives, één van de grootste protestmarsen uit de Amerikaanse geschiedenis en een uitgekiende campagne via social media werden een paar overwinningen geboekt die velen niet voor mogelijk hadden gehouden. Florida verhoogde bijvoorbeeld de leeftijd waarop je een wapen mag kopen. Iets wat een paar jaar geleden, ondanks alle mooie woorden, niet mogelijk was geweest.

Een ander schandaal dat Michael Moore gebruikt, is het vervuilde water in Moore’s eigen Flint, Michigan, waar een corrupte politicus doelbewust jarenlang giftig water door de waterleidingen van miljoenen mensen liet lopen. Obama kwam langs, maar voerde er een misplaatste act op met het drinken van een glas water. Hillary Clinton liet tijdens haar campagne de woedende bevolking van Flint links liggen. Wie wel langskwam? Donald Trump.

Als Moore één ding bereikt in deze film, dan is het het onderuithalen van de Obama-mythe. Onder zijn presidentschap werden op grote schaal illegale migranten opgepakt, werd een omstreden drone-programma uitgevoerd en kregen de bewoners van Flint geen hulp, maar een militaire oorlogsoefening over zich heen.

Trump brengt progressieve krachten naar boven

Het valt te betwijfelen dat Amerika een links land is, zoals Moore beweert. Natuurlijk denkt de bevolking progressiever over zaken als abortus, homoseksualiteit en gezondheidszorg. Maar echte verandering komt niet vanuit de Democratische Partij, die verder dan ooit van de gewone Amerikaan afstaat. Nee, door het falen van Obama en vooral het showpresidentschap van Trump is een hele generatie politiek betrokken geworden. Schaft Trump alle milieuwetten af? De tegenbeweging vanuit staten als Californië en betrokken Amerikanen is groter dan ooit. De vrouwonvriendelijkeheid van Trump? De #Metoo beweging viert hoogtij. Meer elitaire politici in Washington? Jongeren weten succesvol lokale verkiezingen te winnen.

Moore laat hiermee een geluid horen dat door de mainstream media in de VS en in Europa nauwelijks aan bod komt, al vertolkte een recent opiniestuk in de New York Times deze mening ook: Trump brengt door zijn beleid krachten naar boven die de Amerikaanse samenleving fundamenteler kunnen veranderen dan eerder is gebeurd.

Al verzucht Moore aan het eind van zijn film wel: “Why save this America?”

Onderwerpen