De dilemma’s van de ouder wordende vrouw
De dilemma’s van de ouder wordende vrouw worden in recente populaire romans steeds voorgesteld als comedy, inclusief happy end. Nee, dan hadden traditionele feministen als Simone de Beauvoir en Germaine Greer het een stuk beter gezien. Want de werkelijkheid is een stuk grimmiger.
Sommige sociale kwesties leiden een cyclisch bestaan, met name in de media, waarin ze soms ineens opduiken en dan voor een hoop beroering zorgen, om vervolgens kopje onder te gaan en weer naar de bodem van het collectieve bewustzijn te zinken. In afwachting van de volgende onderstroom die ze eventjes boven water brengt. Wat dat betreft vertonen ze een zekere gelijkenis met het monster van Loch Ness: even intrigerend als ongrijpbaar, zodat de waarnemers die beweren dat ze het creatuur toch heus met eigen ogen hebben gezien nogal eens worden afgedaan als goedgelovige fantasten. Mensen die voornamelijk zien wat ze willen zien en daar geen overtuigend bewijs voor kunnen leveren.
Die vergelijking kwam bij me op toen ik de bestseller van Allison Pearson zat te lezen die vorig jaar verscheen en nu als paperback aan een nieuwe zegetocht is begonnen, want in How Hard Can It Be? staan de lotgevallen centraal van een vrouw aan de vooravond van haar vijftigste verjaardag, en daarin passeren alle thema’s de revue waarmee de lezer al eens heeft kunnen kennismaken in andere boeken van feministisch georiënteerde schrijfsters. En dat zijn niet de minsten. Zowel Simone de Beauvoir als Germaine Greer en Gloria Steinem – drie onaantastbare boegbeelden van de vrouwenbeweging in de jaren zestig en zeventig – hebben zich gewaagd aan een kritische analyse van de problemen waarmee ouder wordende vrouwen zich geconfronteerd zien, en Nobelprijswinnares Doris Lessing schreef er een inmiddels klassiek geworden roman over – The Summer Before the Dark – die volgens mij al haar andere werk met glans overtreft.
Feministen van het eerste uur zouden er niet over hebben gepiekerd om de menopauze en sekse- en leeftijdsdiscriminatie op de werkvloer af te doen als ‘grappig’.
Het monster dat ze zodoende in beeld proberen te krijgen heeft een naam, meerdere zelfs. Bij De Beauvoir heet het de afgeleide, secundaire status van vrouwen ten opzichte van mannen ‘de Ander’, ‘le deuxieme sexe’. Mannen worden nu eenmaal gezien als de norm, terwijl vrouwen worden beschouwd als de afwijking van die norm. Die conditie wordt er niet bepaald beter op als vrouwen ouder worden en niet langer kunnen vertrouwen op hun aantrekkelijkheid als wapen in de seksestrijd. Germaine Greer noemt het beestje bij een andere naam: de menopauze, de ‘overgang’ van jeugd en vruchtbaarheid naar de weinig aanlokkelijke status van ‘gevreesde heks’ (anofobie = de irrationele angst voor oude vrouwen) en door niemand meer begeerde want afstotelijke ‘ouwe taart’. En Doris Lessing beschrijft die moeizame periode in een vrouwenleven – uit eigen ervaring mag je aannemen – als een proces waarbij vrouwen gaandeweg ‘onzichtbaar’ worden, niet alleen voor anderen, maar als ze niet oppassen ook voor zichzelf. Opgeslokt door de duisternis van een bestaan dat ‘irrelevant’ is geworden als de kinderen volwassen zijn en hun biologische taak erop zit.
Het hele artikel leest u op Blendle.
Bent u geïnteresseerd in meer artikelen van HP/De Tijd? Lees ze hier in onze gloednieuwe app.
