Spring naar de content
bron: Sauvage - Roze Filmdagen

Roze Filmdagen: ‘Er haken altijd wat kijkers af als niemand kleren uittrekt’

“Uiteindelijk willen we allemaal geaccepteerd worden en verhalen over liefde zien.” Dat zegt Werner Borkes, directeur van de Roze Filmdagen, het jaarlijkse filmfestival voor LHBTQ-cinema dat deze week voor de 22e keer in Amsterdam plaatsvindt. Het festival opende woensdagavond met de Spaanse film Carmen & Lola, over een geheime liefde tussen het uitbundige Roma-meisje Carmen en de wat introverte Lola.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico van den Berg

Carmen & Lola is vooral een veilige keuze om het festival mee te openen. Het is een degelijke film die netjes wat sociale issues afvinkt: een coming-out in een conservatieve gemeenschap, het onbegrip tussen verschillende culturen, en vrouwenemancipatie in een machismo-cultuur. Ideaal voor een zaal met sponsoren en genodigden, maar het enige dat er prikkelend aan is, zal de champagne achteraf zijn. Terwijl er ook sterkere films op het festival te zien zijn.

Festivaldirecteur Werner Borkes geeft aan hiermee te hebben geworsteld. “Het is lastig om een openingsfilm te vinden die iedereen blij maakt,” zegt Borkes. Wie wel eens op de Roze Filmdagen heeft rondgelopen, ziet de hokjesgeest letterlijk voor zich. Ook Borkes erkent dit. “Ondanks dat we op het festival één noemer hebben [de LHBTQ-cinema, red.], hebben we zoveel subcultuurtjes die je allemaal graag wil bedienen. We kunnen ons allemaal prima inleven in alle verhalen, maar soms is het heel fijn om echt jouw eigen verhaal te zien. Je ziet bijvoorbeeld voor de ene zaal een hele rij met mannen die een mannenfilm gaan kijken. Verderop staat dan een rij met gezellige dames die wachten op een film ‘over ons’.”

Met zo’n 10.000 bezoekers zijn de Roze Filmdagen één van de kleinere filmfestivals in ons land, maar het festival kent een grote schare trouwe fans. Er is in een tijd van gay dating-apps en een kleiner wordende uitgaansscène blijkbaar behoefte aan een plek om samen iets te beleven. “Het festival is een plek waar we 11 dagen ‘onder ons’ zijn en om samen je eigen verhalen te beleven. Als je een film met een gay-thema in een gewone bioscoop ziet met mensen waarvan je merkt dat die er niet altijd van gediend zijn, dan zit je daar toch wat minder prettig te kijken,” zo constateert Borkes.

Het is het eeuwige stigma dat aan filmfestivals als de Roze Filmdagen of het mensenrechtenfilmfestival Movies that Matter (eind maart in Den Haag) kleeft. Het zouden festivals zijn waar het onderwerp belangrijker is dan de kwaliteit van de film. Kortom: gooi een stapel films met knappe mannen bij elkaar en je gaypubliek komt er wel op af. Borkes erkent dit dilemma, maar verdedigt vurig zijn filmselectie. “Wij willen vooral kwaliteitsfilms vertonen. Een paar jaar geleden hebben we wel vanuit een deel van het publiek de klacht gehad dat we te ‘hetero’ waren geworden. Maar soms is het al bijzonder om een film te vertonen waar het LHBTQ-thema heel subtiel in zit. Je hoeft dus niet altijd seks te zien om geschikt te zijn voor het festival. Al haakt er dan altijd een groep kijkers af omdat er niemand zijn kleren uitdoet in de film.”

Net als het Movies that Matter festival – ooit opgericht door Amnesty International – voelen ook de Roze Filmdagen de druk vanuit een deel van hun publiek om zich activistischer op te stellen. Borkes, die in het dagelijks leven ook docent is, voelt dit ook, maar wil er bewust niet aan toegeven. “Activisme kan op veel verschillende manieren, niet alleen maar op de barricades met vlaggen en dat soort dingen. Ik geloof ook meer in evolutie dan in revolutie. Ik heb weinig zin om mensen dingen door de strot te duwen.” Hijzelf hoeft niet zo nodig vanaf de barricaden te schreeuwen: accepteer mij! “Je komt anders snel in een slachtofferrol terecht.”

Werner Borkes

Een onderwerp dat het festival echter niet kan negeren, is de homofobie in de voetbalwereld, met het #sorryjohan protest rond de homograppen van VI-sidekick Johan Derksen nog vers in het geheugen. Op het festival is na de vertoning van de uitstekende Zwitserse film Mario over een onmogelijke liefde tussen twee profvoetballers een paneldiscussie over homoseksualiteit in de sportwereld, waar ook de KNVB bij aanschuift. Een vleugje activisme in de vorm van een keurig panel. De Roze Filmdagen ten voeten uit.

Terug naar de films zelf. Waar het festival sterke films laat zien als het Franse Sauvage over een jongen die liefde zoekt in de prostitutie, zijn de LHBTQ-speelfilms uit eigen land volstrekt afwezig. “Het heeft denk ik te maken met de filmopleidingen,” verklaart Borkes. “Er wordt hier minder de noodzaak gevoeld [om dit soort films te maken, red.], omdat er vooral vanuit een artistieke bubbel wordt gedacht.” Ook de Hollandse koopmansgeest moet het ontgelden in de ogen van de festivaldirecteur. “Alles draait om geld. En de enkele keer dat het wordt gemaakt, is het geen commercieel succes. Soms dartelt er in een romantische komedie nog wel een ‘homo side-kick’ rond, maar dat is dan binnen alle cliches van het romkom-genre” zegt Borkes wat meewarig.

Tussen neus en lippen door uit Borkes ook nog wat kritiek op de NPO en het gebrek aan TV-films en -series met een LHBTQ-karakter. “Vroeger had bijna elke serie op tv wel een homoseksueel karakter. Nu komt er maar heel af en toe een homo-verhaallijn voorbij.” verzucht hij. Terwijl het volgens Borkes zo simpel is: “Uiteindelijk willen we allemaal geaccepteerd worden en verhalen over liefde zien.”

De Roze Filmdagen worden van 14 tot en met 24 maart gehouden in de Amsterdamse bioscoop Het Ketelhuis. Een aantal films krijgen na het festival een reguliere release. Zo draait Sauvage vanaf nu in de bioscoop, is de film Mario vanaf 28 maart te zien en draait Carmen & Lola vanaf 20 juni in een aantal filmtheaters.

Onderwerpen