Marjolijn van Heemstra: ‘Schrijversbal gaat minder om gezien worden’
De Boekenweek opent vandaag niet alleen met het traditionele Boekenbal, op nog geen honderd meter wordt dit jaar een alternatief literatuurfeest gevierd. We bellen met Marjolijn van Heemstra, bedenker en organisator van het Schrijversbal.
Alweer driekwart jaar geleden reageerde een deel van de literaire wereld met verontwaardiging op het Boekenweekthema van 2019 (‘De moeder de vrouw’, naar het gedicht van Martinus Nijhoff) en de uitverkiezing van twee mannelijke schrijvers (Jan Siebelink en Murat Isik) voor het Boekenweekgeschenk en – essay. De keuzes van de organisatie zouden blamerend uit de tijd zijn en niet bijdragen aan diversiteit en gendergelijkheid. Een paar dagen later maakten schrijfsters Maartje Wortel en Marjolijn van Heemstra bekend dat ze een alternatief Boekenbal zouden organiseren: het Schrijversbal.
“Tijden veranderen, de literatuur verandert mee. En de feesten die daarbij horen ook. […] Geen muntjes, geen slechte akoestiek, geen halfslachtige dansvloer, wel: een heerlijk feest. […] Lang leve de literatuur, lang leve álle schrijvers!” zo luidt de snerende aankondiging.
Dat Van Heemstra (1981) het alternatief organiseert hoeft niet verwonderlijk te zijn. Niet alleen is ze – net als medeorganisator Maartje Wortel – verbonden aan DasMag, de uitgeverij die toch al geen opperbeste relatie onderhoudt met het Boekenbal en het CPNB, de organisator ervan. Ook moge duidelijk zijn dat Van Heemstra wel van een feestje houdt. Zo was de schrijfster lange tijd eigenaar van een tot een roze feestbus – dansvloer en bar incluis –, en had ze eens een columnreeks in de NRC waarin ze verslag deed van feestjes waarop ze ongenood verscheen. “Die feestbus heb ik helaas niet meer, die is een paar jaar geleden weggesleept wegens geluidsoverlast,” vertelt Van Heemstra vanuit Genève, waar ze na een vakantie in de Franse Alpen wacht op haar vertraagde vlucht naar Amsterdam.
Zeg, hoe komt u op het idee gekomen om een alternatief Boekenbal te organiseren?
“Het idee is eigenlijk al drie jaar oud. We hebben behoefte aan een… ja, net wat leuker feest. Als we dan toch de literatuur vieren, vinden we dat het moet op een manier die aansluit bij onze tijd.
“Begrijp me goed, het is niet onze bedoeling om het Boekenbal af te zeiken. Het feest is ontzettend belangrijk voor de literaire wereld en maakt goede reclame voor het boekenvak. Het zou zonde zijn om zo’n feest voor de literatuur te verliezen. Maar, het is een heel log instituut; veilig en oubollig. Er wordt maar weinig nagedacht over wat er in de wereld gebeurt, over waar we als Nederlandse literatuur voor staan. Terwijl, dat vinden wij juist wel belangrijk. Nu ons gevoel over het CPNB en het Boekenbal klaarblijkelijk ook bij anderen leeft, vonden we het tijd om het alternatief te organiseren.”
In 2017 waren DasMag-auteurs ook al betrokken bij tumult rond het CPNB en het Boekenbal. Wat is dat toch?
“Dat weet ik niet. DasMag is natuurlijk niet aangesloten bij de uitgeversbond, daar had het de vorige keer mee te maken. Maar, ik ken behoorlijk wat mensen bij het CPNB en merk eerlijk gezegd niets van een conflict of iets dergelijks, hoor.”
De reacties uit de boekenwereld zullen niet allemaal even enthousiast zijn geweest.
“Het CPNB was inderdaad niet zo blij. Dat snap ik wel, maar het is goed voor een sector als veranderingen plaatsvinden en ruimtes worden opgevuld met initiatieven. Ook is het tijd dat zo’n grote organisatie eens wakker wordt geschud en leert begrijpen dat het anders moet. Ik heb overigens niet het idee dat ze al zo ver zijn.
“Van schrijvers heb ik eigenlijk alleen maar positieve reacties gekregen. De grote uitgevers deden wel moeilijk toen we hen vroegen om onze uitnodigingen door te sturen naar hun auteurs. Misschien zijn ze bang om iets te doen wat het CPNB niet fijn vindt. Ze hadden het gevoel dat ze moesten kiezen tussen het Boekenbal en het Schrijversbal. Wat grote onzin is. Mensen mogen natuurlijk heus tussen beide feestjes heen en weer lopen.”
Iedereen mag zomaar komen?
“Dat is best een lastig punt. Er zijn geen heel strikte regels en eigenlijk mag iedereen komen, maar er is in De Kring, waar het Schrijversbal wordt gehouden, ruimte voor 500 mensen. En daar mikken we op. Het moet ook niet te groot worden, zoals het Boekenbal. In eerste instantie hebben we de uitnodigingen gewoon uitgezet bij mensen die we leuk vinden, dus ook de periferie rond uitgevers, auteurs, en boekverkopers is ook uitgenodigd. Ons feest gaat minder om grote namen en gezien worden.”
En wie komen er dan allemaal naar het Schrijversbal?
“We hebben nu ongeveer 450 aanmeldingen. Uitgeverij Cossee komt met een aantal auteurs. Daniël van der Meer (eigenaar van Uitgeverij DasMag – RvR) komt natuurlijk. En Karin Amatmoekrim heeft eerder in een interview aangegeven daar ze naar het feest uitkijkt, dus de kans is groot dat ze komt. Namen op de gastenlijst delen we verder niet, in verband met privacy.”
Hoe gaan de avond en nacht eruitzien?
“Om 22.00 uur openen we de avond met een verdiepend programma waarin drie schrijvers reflecteren op het boekenweekthema dat wij zo verleden tijd vinden. Daarna hebben we muziek van een plantenorkest en van Nienke Nasserian Nillesen, een geweldige mezzosopraan die ik eens heb zien optreden in Sexyland – ben je daar weleens geweest? Nou, goede muziek dus, niet dat soort Hermes Houseband-muziek van het Boekenbal.
“Ook leuk: we hebben een stickerbeleid voor telefoons. Op iedere telefooncamera moet een sticker. We willen dat niemand bezig hoeft te zijn met Instagram en de wereld buiten het feest.”
Tussen 2002 en 2011 werd ook al een alternatief georganiseerd: Het Bal der Geweigerden. Dat alternatief hield het tamelijk lang vol. Wordt het Schrijversbal ook een blijvertje?
“Als het leuk wordt en als het werkt, kan ik me voorstellen dat het Schrijversbal een schaduwtraditie wordt. We gaan het Boekenbal in ieder geval niet van de troon stoten, want literatuur moet ook een beetje bij de mensen komen. Het is heel goed dat er zo’n groot en log literatuurfeest is met een rode loper en pers. Alleen hebben wij daar niet zo’n zin in.”
Kaarten voor het Schrijversbal 2019 zijn nog verkrijgbaar.
