Spring naar de content
bron: ANP

Het was de overschatting van psychiatrie die Anne Faber doodde

 We zijn nog altijd niet in staat om gedachten van een ander te lezen. Maar we doen alsof we dat wel kunnen. We gaan zo ver in deze aanname dat we psychotherapeuten machtigen om over kwesties van leven en dood te beslissen. Het vakgebied psychiatrie kan vergevorderd zijn, maar voor een goed acterende mens is de therapeut zo om de tuin te leiden. Zo bleek ook in het geval van verkrachter en moordenaar Michael P. Zijn slachtoffer Anne Faber is door het waanidee, dat we met psychiatrie in het hoofd van een ander kunnen kijken, niet meer onder ons.           

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Erdal Balci

Toen schrijvers als Fjodor Dostojewski, Lev Tolstoj en Gustave Flaubert in hun grootse romans niet alleen tijdloze kwesties onder de loep namen, maar ook voor het eerst op een meesterlijke wijze in de menselijke ziel graven, werd het vakgebied psychologie uitgevonden. In Anna Karenina bijvoorbeeld wordt niet alleen een tragisch liefdesverhaal verteld, maar ontleedt Tolstoj de hele persoonlijkheid van Anna. De moord die Dostojewski in Misdaad en straf door Raskolnikov laat plegen is slechts een aanleiding voor een poging om een grandioze blik te werpen in het brein van een moordenaar en te ontrafelen wat er allemaal in diens hoofd gebeurde tijdens dat proces van de moord.

De schrijvers uit de negentiende eeuw en alle collega’s na hen hebben met hun lectuur de weg geplaveid voor het ontstaan van het vakgebied psychotherapie. De schrijver had met zijn zoektocht naar de diepste geheimen van de ziel van zijn medemens niet alleen de lezer enthousiast gemaakt voor dezelfde zoektocht, maar had dankzij de toenemende populariteit van het thema ook aan de basis gestaan van een academische discipline.

De universiteiten sprongen in dit gat. Studenten vulden de collegezalen. Medicatie deed zijn intrede als het ging om de behandeling van geestesziekten. En zo  en kreeg dit vakgebied gestaag de status van ‘wetenschap’. Uiteindelijk is er het punt bereikt waarop therapeuten mochten beslissen over wel of geen vrijheid voor zware misdadigers. En zo gebeurde dat Michael P., die twee minderjarige meisjes had verkracht en meerdere geweldsdelicten  achter zijn naam had, op grond van positieve rapporten over diens geestesgesteldheid vrij genoeg was om Anne Faber tegen te komen.

De 25-jarige Anne Faber fietste op een regenachtige septemberdag in 2017 toevallig in de buurt van zedendelinquent Michael P. Vlakbij de psychiatrische kliniek in Den Dolder waar Michael P. door therapeuten naar zijn nieuwe, normale leven werd begeleid. Michael P. verleende alle medewerking aan de psychiaters. Hij bewees volledig te willen rehabiliteren van zijn drugsverslaving. Maar belangrijker dan dat, hij overtuigde de deskundigen er van zijn gevaarlijke seksuele driften voor de rest van zijn leven onder controle te zullen houden.

Zoals zo vaak werd ook op die regenachtige 29 september in 2017 het wenselijk denken, dat aan de hand van de conclusies van psychotherapeuten kwesties van leven of dood beslecht kunnen worden, op een dramatische wijze afgestraft. ‘Modelpatiënt’ Michael P. had voortreffelijk geacteerd, had iedereen om de tuin weten te leiden en kwam dankzij zijn acteertalenten steeds dichterbij een prooi als de arme Anne Faber.

Michael P. speelde de man die een kind verwachtte en vastbesloten was om een voorbeeldige vader te worden. Maar zijn brein maakte stiekem andere plannen. Zodra hij de kans kreeg viel Michael P. namelijk een onschuldige vrouw aan. Hij verkrachtte haar, maakte vervolgens op een verschrikkelijke wijze een einde aan haar leven en verborg haar dode lichaam. En zo werd weer bewezen dat we nog niet in staat zijn om in het brein van een ander te kijken.

Natuurlijk is het onthullen van de belevingswereld van de medemens een enorme uitdaging. Psychiatrie heeft wat dat betreft de romankunst van de troon gestoten en heerst qua populariteit in de academie en in de boekwinkel. De gewone patiënt die hunkert naar hulp en begeleiding heeft wellicht ook meer aan de begeleiding door therapeuten dan aan het lezen van een roman. Maar het is een grote fout om deze specialisatie met veel te grote verantwoordelijkheid op te zadelen door therapeuten over het lot van zware criminelen te laten beslissen. We kunnen niet in het hoofd van een ander kijken. Als we dit hadden geaccepteerd was Anne Faber nog steeds onder ons.

Onderwerpen