Spring naar de content
bron: ANP

Simon van Collem: al dertig jaar dood, maar verdient herwaardering

Het is nu dertig jaar geleden dat de filmkenner en ‘vriend van de sterren’ Simon van Collem op 70-jarige leeftijd overleed. Meerdere generaties groeiden op met de kleine kale man met dikke bril die in zijn filmprogramma Simonskoop alle grote namen uit Hollywood voor de camera kreeg, al had het met zijn steenkolenengels af en toe wel wat lachwekkends.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico van den Berg

Zijn naam mag dan wel weggezakt zijn, de manier waarop hij decennia lang op tv programma’s over film maakte, zijn bepalend geweest voor alle filmprogramma’s die erna zijn gemaakt. Het is dan ook terecht dat er komend weekend een speciale filmavond over Van Collem en zijn voorgangers en navolgers wordt gehouden, samengesteld door filmjournalist André Waardenburg, die hierover ook een lang artikel voor het net verschenen Filmjaarboek schreef.

Filmprogramma’s op tv lijken tegenwoordig wel volledig te zijn uitgestorven. En dat terwijl films en series populairder dan ooit zijn. Het Nederlandse bioscoopbezoek neemt elk jaar weer toe en 1 op de 3 huishoudens heeft een Netflix abonnement. En als je kijkt naar de vernieuwings- en uitbreidingsdrift van Pathé, Kinepolis en Vue, dan kun je gerust zeggen dat de populariteit van film ook de komende tijd wel geramd zit. Ook de wat minder commerciële filmtheaters profiteren van deze opleving. En een samenwerkingsverband als Cineville heeft ervoor gezorgd dat ook jongeren steeds vaker naar de film gaan, van blockbuster tot arthouse.

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Maar de tijd dat we de televisie nodig hadden om te weten wat er draaide ligt al ver achter ons, laat staan dat we via de beeldbuis te horen krijgen welke films er verantwoord zijn of juist niet. Dat bepalen we nu zelf wel, gevoed door vrienden, social media en de slimme marketingstrategieën van filmstudio’s en distributeurs.

Dat was wel anders in de jaren ’70 en ’80, toen er in Nederland meerdere tv-programma’s over film werden uitgezonden. Daarbij was er altijd een strikte scheiding tussen twee stromingen: enerzijds het ‘verantwoorde’ bij de NOS en bij de VPRO en anderzijds het ‘amuserende’ bij de TROS en bij Veronica. De NOS heeft jarenlang een vast filmprogramma onder wisselende namen gehad (Cinevisie, Cinemagazine, Cinema 3) waar presentator Cees van Ede op serieuze wijze aandacht schonk aan de betere film of juist wat neerbuigend deed over de populaire cinema. Van Collem noemde Van Ede dan ook ‘pretentieus’ en ‘een ijdele vlerk’. Ook de VPRO, die met het programma Stardust zeven jaar op tv was, keek vooral met een kunstzinnige blik naar cinema. Vanuit die hoek werd vaak neerbuigend gekeken naar mensen als Simon van Collem of René Mioch die voor Veronica populaire filmprogramma’s maakte. Toegegeven, beide tv-makers keken niet met de meest kritische blik naar films. En inhoudelijk ging het vaak niet heel erg diep. Maar het was uitstekend amusement, zoals film ook voor een groot deel is. En het neerkijken op dit soort programma’s is bijna helemaal verdwenen, gezien de populariteit onder hoogopgeleiden van André van Duin of RTL Boulevard. En het feit dat zowel Mioch als Van Collem vaak direct toegang hadden tot de grote Hollywoodacteurs en regisseurs betekent een schat aan interviewmateriaal.

Met veel bombarie presenteerde de VPRO vorig jaar nog de zesdelige serie De Kijk van Koolhoven, waarin regisseur en filmkenner Martin Koolhoven in elke aflevering een apart genre behandelde. Het was een goed gemaakt programma dat op een eigentijdse manier (Koolhoven wandelt continu door virtuele filmdecors) film naar een breed tv-publiek wilde trekken. Maar de kijkcijfers waren om te huilen en het is maar de vraag of er nog een vervolg komt. Los daarvan borduurt de serie ook meer voort op het succes van programma’s als DWDD University waarbij een kenner in een flitsend decor een ingewikkeld onderwerp populariseert, dan op de traditie van filmprogramma’s.

De vraag is of dat erg is. Vooral bij een oudere generatie filmliefhebbers of -journalisten – Ab Zagt van het AD bijvoorbeeld – merk je een nostalgisch verlangen naar een tijd waarin de filmcriticus het publiek kon toespreken, aansturen of vermaken. Die leidende rol is allang verdwenen en ingenomen door video-essays op YouTube, filmpodcasts op Spotify en iTunes en talloze filmblogs.

Simon van Collem is al dertig jaar dood, maar zijn nalatenschap verdient een herwaardering. Zonder een vals gevoel van nostalgie en sentiment overigens, want dit soort programma’s zouden nu volstrekt ouderwets aanvoelen. Maar het is wel degelijk hoog tijd om Simon van Collem als toenmalige influencer postuum een eerbetoon te geven.

De avond over de Nederlandse filmprogramma’s op tv vindt plaats op zondag 12 mei in het Ketelhuis in Amsterdam. Na afloop is er een Q&Q met Pim van Collem, de zoon van Simon. Meer info is hier te vinden.