Allereerst de ambiance: een volle Hertz-zaal, gevuld met zo’n vijfhonderd enthousiaste toeschouwers – nee, Europeanen. Ieder had bij de entree een flyer ontvangen met een rode en een groene zijde. Aan de groene kant stond iets over Martin Luther King, aan de rode kant iets over Adolf Hitler. De bedoeling was dat het publiek hiermee op z’n CDA-conventie’s aan de debatten kon deelnemen. Alvorens de politici zich aan de stellingen waagden werden deze voorgelegd aan het publiek.

Mijn vermoeden werd bevestigd. De zaal was niet zo een klein beetje links georiënteerd. Knetterlinks en behoorlijk eensgezind zou ik willen zeggen, eventuele verdwaalde eurosceptici hielden zich wijselijk gedeisd. Dat begrepen de politici ook. Het beloofde vooral een gezellig debat te worden. Fundamentele tegenstellingen waren schaars, zelfs de VVD en het CDA zetten hun linkerbeentje voor.

De grote afwezigen waren de PVV en het FvD, die zich kennelijk liever niet toonden voor dusdanig vijandig publiek, hoe gezellig de sfeer ook mocht zijn. Ook Volt was niet van de partij. Vermoedelijk niet uitgenodigd door de organisatie, want gedurende het hele festival waren hun paarse T-shirts en truien alomtegenwoordig.

Wie er wel waren? Europese zwaargewichten van de overige grootste partijen: Bas Eickhout (lijsttrekker GroenLinks), Arnout Hoekstra (lijsttrekker SP), Jan Huitema (VVD, nr. 2), Agnes Jongerius (PvdA, nr. 2), Jeroen Lenaers (CDA, nr. 2) die inviel voor een verhinderde Esther de Lange en Sophie in ’t Veld (lijsttrekker D66). Geen van de politici viel pijnlijk door de mand. Wel was Bas Eickhout in toch al GroenLinksig Utrecht het scherpst en had Arnout Hoekstra het moeilijker dan de rest. Maar wie kreeg het publiek op de banken met de beste oneliner? Hier de top vijf.

Sophie in ’t Veld (D66) – Diskwalificatie.

De lijsttrekker van D66 mag spreken van een zeer degelijk debat. Ze was met name stellig wanneer het Europese leger ter sprake kwam en hield zich ook in de een-op-een met debatleider goed staande. Debat-technisch valt er echter nog veel winst te boeken. Geen oneliner, ook geen stellige zin die als zodanig was te interpreteren. Wél drie zinnen die gewoon leuk klinken zonder context: 1. “In de EU zijn we al goed bezig met strenge regels.” 2. “Ik zou hier niet het Chinese systeem willen gaan propageren.” 3. “Er is heel veel meer dan veldslagen.”

5- Bas Eickhout (GroenLinks) – “Het is wel heel raar dat we aan onze principes vasthouden, hè?”

Goed, geen echte oneliner, maar hij wordt geteld. Want ik loof Eickhout hier graag voor zijn durf en scherpte. Hij waagde zich in Tivoli namelijk als enige aan sarcastische repliek. Laag, zou u kunnen oordelen. Maar Eickhout kon niet anders. Hij werd ertoe gedwongen door de debatleider die hem een wel heel makkelijk voorzetje gaf. De leidsman deed een poging om het formeergedrag van GroenLinks te duiden. Dat ging pijnlijk mis. Het bleef bij het nadoen van GroenLinks op een pedant toontje: “We willen niet meeregeren want: principes.” Kinderlijk opgezet, en dus kwam Eickhout met de onverbiddelijke deksel. Kanttekening: een niet te missen kans, te makkelijk voor een hoge notering.

4- Jan Huitema (VVD) – “We zitten in een EU met 28 voetbalspelers.”

Jan Huitema speelde twee prima helften. De jonge politicus zocht onbevangen de aanval, en stond zijn mannetje in verdedigend opzicht. Hij had wel opvallend veel voetbalmetaforen nodig. Niet alleen probeerde hij het EU-krachtenveld in voetbaltermen te duiden, maar ook persifleerde hij iedere jeugdtrainer uit de F’jes die ooit bestaan heeft met een onvervalste: “We moeten ons de kaas niet van het brood laten eten.” Hij eindigde bijna Cruijffiaans: “Het doel moet zijn dat we dingen voor elkaar gaan krijgen.” De nadruk in dezen op bijna.

3- Jeroen Lenaers (CDA) – “We doen 28 keer dingen dubbel.”

In de Europese Unie doen we dingen dus 56 keer. Laat het even bezinken. Ik weet niet hoe het met u zit, maar na deze uitspraak van Jeroen Lenaers begreep ik pas écht dat het tijd is voor verandering in Brussel. Erg knap.

2- Arnout Hoekstra (SP) – “Als je ergens tegen bent, dan ben je ook ergens voor.”

Wat van het optreden van de meest eurosceptische deelnemer vooral beklijfd is zijn onvermijdelijke reactie op het controversiële SP-campagnefilmpje dat zelfs de eenheid binnen de partij in gevaar bracht. Hoekstra koos stellig kant. Hij vond het Hans Brusselmans-spotje in één woord “prachtig”. Waar Huitema even daarvoor nog faalde in zijn Cruijffiaanse poging, deed Hoekstra dat niet. Als reden voor zijn positieve lezing van het filmpje kwam hij met de verwarrende slagzin: “Als je ergens tegen bent, dan ben je ook ergens voor.” Een oneliner van de categorie: Het klinkt logisch, maar ik heb werkelijk geen flauw benul waar je het over hebt. Want hij zaaide toch vooral verwarring in de zaal. Geeft niks; de debatleider in kwestie was eveneens van zijn à propos. Aanval afgewend, tweede plaats, grote klasse.

1- Agnes Jongerius (PvdA) – “Het is moeilijk om groen te doen als je rood staat.”

Een kunststukje. Enigszins verrassend toch, uit de mond van Jongerius. Deze moet ontleed om de genialiteit ten volste te kunnen belichten. Allereerst spreekt de tegenstelling groen-rood enorm tot de verbeelding. Dan de subtiele rijm groen-doen, die wellicht nog beter tot zijn recht was gekomen aan het einde van de zin. Maar laten we toch vooral genieten. Deze oneliner doet precies waarvoor oneliners bedoeld zijn. Het vat de crux van een volledige discussie zo bondig, overtuigend en catchy samen, dat het automatisch waarheid wordt. Een politieke genadeklap die logischerwijs de winst oplevert. Gefeliciteerd Agnes.

Gelukkig hield de debatleider het tempo lekker hoog. Nog voor twaalven kon iedereen de zaal verlaten, net op tijd om in de silent-disco het geopolitieke steekspel – ook wel de uitslag – van het Eurovisie Songfestival te bekijken. Met de definitieve puntendeling kwam plots het besef dat we kennelijk nog meetellen in deze wereld.

Toch vatte onze Duncan Laurence de avond bij Festival Europa goed samen. En daarmee verdient ook hij eigenlijk een plek in deze lijst. Want zelfs de meest optimistische Eurofiel (lees: econoom Coen Teulings) kon zaterdagavond moeilijk verbloemen dat de EU hevig onder druk staat en dat het Europees Parlement flink door elkaar geschud gaat worden. Met tranen in de ogen vielen de Eurofielen om mij heen elkaar in de armen: “Loving you is a losing game.”